Đập Cồn Tranh thuộc dự án hồ chứa nước Xuân Hoa (tại địa bàn xã Cổ Đạm, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh, khởi công ngày 6-10-2005, theo thiết kế hồ chứa cấp 4, dung tích chứa hơn 9 triệu m³, lượng nước sử dụng 14 triệu m³/năm, đập đất dài 1.600m…), giai đoạn 1 thực hiện xây dựng hồ chứa và hệ thống kênh mương, với tổng vốn đầu tư gần 50 tỷ đồng từ nguồn vốn của tỉnh và vốn trái phiếu chính phủ. Giai đoạn 2 (khởi công từ đầu năm 2009) bổ sung nâng cấp các hạng mục đập Cồn Tranh (nâng cao trình đập từ 19 lên 22m, cao trình ngưỡng tràn từ 16,44 lên 20,44m, tràn bê tông cốt thép tiêu năng đảm bảo thoát lũ 239,64m³/giây…) và hệ thống kênh Bắc - kênh Nam, với số vốn hơn 50 tỷ đồng nhằm khai thác tối đa nguồn nước từ hồ Xuân Hoa phục vụ tưới tiêu sản xuất nông nghiệp cho các xã Cổ Đạm, Xuân Liên, Xuân Mỹ, Xuân Thành và các xã phụ cận của huyện Nghi Xuân. Đồng thời còn phòng lũ, chống xói mòn vùng hạ du và tạo cảnh quan môi trường kết hợp du lịch sinh thái.
Sau khi xảy ra sự cố rò rỉ xuống cấp ở đập Cồn Tranh, phía chủ đầu tư đã cho tháo cạn nước bên trong hồ chứa để tìm cách khắc phục.
Đến nay, đập chính đã hoàn thành và dù đang trong giai đoạn tích nước nhưng chưa thể đưa vào sử dụng được vì hệ thống kênh mương dẫn nước vẫn chưa hoàn thành do đang “kẹt” nguồn vốn đầu tư. Mới đây trong quá trình tích nước, tại khu vực xả tràn của đập chính đã xuất hiện nhiều dấu hiệu xuống cấp đáng báo động, hiện tượng xói lở từng mảng lớn, rỗng trong thân đập chính, rò rỉ nước, mái đập xuất hiện vết nứt, mang tràn đập bị xói lộng với chiều rộng 1m, cao 1m… trực tiếp đe dọa ảnh hưởng đến nguy cơ mất an toàn của đập, đặc biệt là vào mùa mưa lũ sắp tới.
Được biết, ngay sau khi phát hiện sự cố xuống cấp “bất thường” của đập Cồn Tranh, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có văn bản giao Sở NN-PTNT khẩn trương kiểm tra thực tế để làm rõ trách nhiệm của Ban Quản lý dự án, đơn vị tư vấn thiết kế, tư vấn giám sát và nhà thầu đã để xảy ra vụ việc trên. Đồng thời, yêu cầu các đơn vị liên quan phải tự bỏ kinh phí khắc phục, sửa chữa.
Theo một cán bộ Ban Quản lý Dự án Xây dựng cơ bản của Sở NN-PTNT tỉnh Hà Tĩnh, việc xảy ra rò rỉ (khi xảy ra sự cố, hồ Cồn Tranh đã tích nước gần đạt thiết kế) do chất lượng thân đập cũ xuống cấp. Tuy nhiên, vì không có kinh phí nên khi đưa ra phương án nâng cấp đập, không thể phá dỡ đập cũ mà làm mới được… Trong khi hệ thống kênh mương hiện nay do hết tiền nên sở vẫn đang phải chờ. Vốn năm 2014, sở đăng ký với tỉnh là 5 tỷ đồng nhưng tỉnh chỉ mới xuất 1,5 tỷ nên hệ thống kênh mương chưa biết khi nào mới hoàn thành được…
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Thái Tứ, Chủ tịch UBND xã Cổ Đạm cho biết, sự việc rò rỉ nước ở đập Cồn Tranh xảy ra là do chất lượng của thân đập cũ đã bị xuống cấp từ lâu nay rồi. Nếu các cơ quan chức năng không kịp thời có giải pháp khắc phục, xử lý triệt để thì vào mùa mưa lũ nguy cơ mất an toàn đập sẽ rất lớn, đặc biệt lúc đó khoảng 20 hộ dân ở phía hạ lưu sát đập của thôn 1 cùng nhiều hécta hoa màu sẽ chịu ảnh hưởng trực tiếp đầu tiên…
DƯƠNG QUANG
