Nếu như trong nền văn học nước ta, có 2 nhà văn được phong quân hàm thiếu tướng, là nhà văn Hồ Phương và nhà văn Dũng Hà thì trong lĩnh vực âm nhạc chỉ có một nhạc sĩ là vị tướng, đó là thiếu tướng - nhạc sĩ An Thuyên (ảnh), nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học VHNT Quân đội, nguyên Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhạc sĩ Việt Nam khóa V.
Như mọi tướng lĩnh quân đội khác, An Thuyên cũng bắt đầu con đường binh nghiệp từ anh lính binh nhì. Ông từng là lính văn nghệ của Tỉnh đội Nghệ An, rồi từ bài hát đầu tay: “Em chọn lối này”, ông được đưa về Đoàn Nghệ thuật Quân khu IV, được đưa đi học sáng tác âm nhạc tại Nhạc viện Hà Nội, sau đó về công tác tại Trường Nghệ thuật Quân đội. Cùng với tập thể lãnh đạo của trường, ông góp phần xây dựng nhà trường theo hướng chính quy hiện đại đào tạo nên một thế hệ nghệ sĩ mới cho các đoàn nghệ thuật quân đội.
Dù là lính binh nhì hay vị tướng, An Thuyên luôn gắn bó với công việc sáng tác ca khúc. Các sáng tác của ông có sức lan tỏa rộng, không chỉ được cán bộ chiến sĩ quân đội yêu thích, mà còn là bài hát nằm lòng của nhiều thế hệ người nghe, tiêu biểu như: Đêm nghe hát đò đưa nhớ Bác, Hành quân lên Tây Bắc, Khi xe tăng qua miền Quan họ, Thơ tình của núi, Chín bậc tình yêu, Huế thương, Neo đậu bến quê, Mẹ Việt Nam anh hùng, Ca dao em và tôi, Chiều Hiền Lương, Hà Tĩnh mình thương...
Với những ca khúc này, ông đã từng đoạt các giải thưởng: Giải nhất cuộc thi ca khúc toàn quốc năm 1985 (giải thưởng chính thức của Bộ Quốc phòng), giải nhất của Bộ Văn hóa - Thông tin và Hội Nhạc sĩ Việt Nam… Ông cũng là nhạc sĩ quân đội duy nhất có hai nhạc kịch tầm cỡ là Đất nước đứng lên (phỏng theo tiểu thuyết của nhà văn Nguyên Ngọc) và Hai người mẹ (phỏng theo tiểu thuyết của nhà văn Anh Đức)… An Thuyên không chỉ là vị tướng trong quân đội, mà còn xứng đáng là vị tướng trong làng âm nhạc với kho tàng sáng tác nghệ thuật đồ sộ, cả dòng ca khúc đậm chất dân gian, cũng như dòng bác học cổ điển…
Người viết bài này không quên được ngày cùng nhạc sĩ An Thuyên về thăm quê hương Hà Tĩnh. Trong hội trường của tỉnh, đích thân đồng chí Bí thư Tỉnh ủy đã xin phép nhạc sĩ An Thuyên được hát tặng nhạc sĩ bài hát Hà Tĩnh mình thương do An Thuyên sáng tác. Khi giọng hát của ông vừa cất lên đầy xúc động, thì hàng trăm người bên dưới - những cán bộ đầu ngành trong tỉnh cũng cất giọng hòa theo như một dàn hợp xướng dạt dào tình yêu quê hương.
Càng không quên được dù đã 17 năm trôi qua, khi hàng trăm bà mẹ VN anh hùng từ khắp miền Tổ quốc về Hà Nội dự lễ tuyên dương công trạng, ngay giữa Hội trường Ba Đình. Những người lính trẻ lên hát tặng các mẹ bài hát Hát về mẹ VN anh hùng của An Thuyên, thì trên gương mặt các mẹ, các đồng chí lãnh đạo cùng các đại biểu đều ánh lên niềm tự hào và đầy xúc động…
Nay, nhạc sĩ - thiếu tướng An Thuyên đã ngoài 60 tuổi. Ông đã về hưu, nhưng sự nhiệt tình với công tác đào tạo nghệ sĩ trẻ, tình yêu với nghệ thuật vẫn như ngọn lửa bừng cháy không nguôi trong ông. Ông đang thai nghén dự án thành lập một ngôi trường nghệ thuật lớn giữa lòng Hà Nội. Ông vẫn miệt mài sáng tác theo yêu cầu của nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương, của các thí sinh trẻ tham gia các cuộc thi âm nhạc… Ông đang ấp ủ từng lời thơ, câu hát về một người đại tướng của quân đội ta để nó vang thành lời nhạc… Với An Thuyên, ở bất cứ thời điểm nào, ông cũng luôn hưng phấn sáng tạo âm nhạc và lao tâm khổ tứ cho những dự án nghệ thuật của mình…
Đặc biệt, hầu hết những tác phẩm của ông đều được sáng tác ở một căn phòng chật hẹp (vừa đủ kê một cái đàn và để ít vật dụng) trong căn hộ khá bé nhỏ tại khu chung cư Vạn Bảo mà gia đình ông, một gia đình cấp tướng, cả vợ con đều là quân nhân đã sống ở đây hàng chục năm qua, từ lúc An Thuyên còn mang quân hàm cấp úy…
CHÂU LA VIỆT
