Hôm qua 22-4, thế giới kỷ niệm 42 năm ngày Mẹ Trái đất với những hoạt động bảo vệ môi trường rộng rãi trên 190 nước, có sự tham gia trực tiếp của hàng chục triệu người. Cứ mỗi năm, vào ngày này, các tổ chức và các nhà hoạt động môi trường lại công bố những dữ liệu buồn.
Cách đây vài ngày, tạp chí Tính cách và Tâm lý xã hội của Mỹ đăng các số liệu đáng lo ngại. Theo nhiều cuộc nghiên cứu toàn diện trên khắp cả nước, số người Mỹ quan tâm đến hành tinh này đã giảm đáng kể trong 3 năm qua, từ 43% xuống 34%. Hiện tại, chỉ có 25% người Mỹ nhận rằng mình có ý thức bảo vệ môi trường. Trái lại, những người cảm thấy mình là “green guilt” (nhận thức bản thân có thể hành động tốt hơn vì môi trường nhưng đã không làm) lại tăng từ 12% đến 29%. Tạp chí trên kết luận, số thanh niên ở Mỹ hiện nay có mối quan tâm đến môi trường ít hơn bất kỳ lứa tuổi nào trong 40 năm qua.
Các chuyên gia nói rằng có 2 nguyên do. Thứ nhất, một số vấn đề, chẳng hạn như biến đổi khí hậu, quá vĩ mô và khó hiểu đối với nhiều người. Đặc biệt, với người trẻ tuổi, họ chỉ hiểu đơn giản cách để ngăn điều đó là không xả rác, từ bỏ dầu và hạn chế đi ô tô cá nhân. Thứ hai, sau 4 thập kỷ Chính phủ Mỹ tuyên bố sẽ hành động để bảo vệ thiên nhiên và giảm ô nhiễm thì ngày càng có nhiều người cho rằng đó chỉ là công việc của chính phủ và họ chỉ hưởng ứng khi có chiến dịch.
Đó là câu chuyện ở nước Mỹ, nơi có nền giáo dục hàng đầu, nhưng cũng là vấn đề phổ biến của thế giới. Đều đặn thường niên, cộng đồng quốc tế tổ chức rất nhiều chiến dịch như Millennial Generation (show thời trang sinh thái), các buổi hòa nhạc “Rock the Green”, Giờ Trái đất, hay gắn nhãn “xanh” lên nhiều sản phẩm từ đồ uống đến quần áo… Quãng thời gian 42 năm rất nhỏ so với số tuổi 4,5 tỷ năm của Trái đất nhưng lại có ý nghĩa rất lớn với nhân loại. Vì đó là thời điểm lần đầu tiên con người bắt đầu nhận thức được vấn đề cấp bách phải bảo vệ môi trường trong làn sóng công nghiệp hóa.
Một trong những triết gia nổi tiếng nhất của Anh, Roger Scruton, đã nêu ra một giải pháp khả quan đối với tình trạng trên. Thay vì tập trung vào các chương trình toàn cầu, các điều luật cưỡng chế, hay những đe dọa về sự sống gây hoang mang thì hãy gieo vào lòng mỗi người tình yêu với Mẹ Thiên nhiên. Ông kêu gọi mọi người hãy gợi mở để tình yêu này dần dần lan sang những người xung quanh và cuối cùng là có sức sống mạnh mẽ trong cộng đồng. Vấn đề môi trường phải hiện diện thực tế trong mỗi hoạt động hàng ngày, chứ không phải là vấn đề đầy lý thuyết vĩ mô như lời hô hào của các chuyên gia, các chính phủ hay các nhà hoạt động môi trường. Triết gia Scruton nhận thấy một hành động cộng đồng quy mô nhỏ sẽ tạo ra sự kết nối tốt nhất. Khi mọi người cảm thấy tinh thần hợp tác từ những người thân nhất xung quanh thì họ mới xem đó là nghĩa vụ và duy trì nó.
Tổng Thư ký LHQ Ban Ki-moon khẳng định, bảo vệ Mẹ Trái đất phải là nhân tố xuyên suốt và nhất quán trong chiến lược phát triển của nhân loại. Ông nêu rõ thiếu một môi trường bền vững, các nước không thể đạt được các mục tiêu xóa đói nghèo, cải thiện y tế và đảm bảo sự tồn tại của con người.
Thanh Hải
