Ngày 7-5, tổ chức Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN) phối hợp với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam tổ chức Hội thảo “Phát triển thủy điện bền vững: Các bài học và khuyến nghị”. Tại đây, các nhà khoa học đưa ra những cảnh báo của hệ thống thủy điện đối với môi trường cũng như “mổ xẻ” sự cố thấm chảy nước ở đập thủy điện Sông Tranh 2 và cách xử lý của EVN vừa qua.
Chưa có cơ sở để khẳng định đập thủy điện Sông Tranh 2 vẫn an toàn.
Tác động tiêu cực đến môi trường
Miền Trung và Tây Nguyên có 3 lưu vực sông lớn là các lưu vực sông Ba, sông Sêsan - Srêpôk và lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn (Quảng Nam). Đến nay, trên các hệ thống sông này đã “phủ” dày đặc các nhà máy thủy điện. Diễn giả Đoàn Tranh (giảng viên Đại học Duy Tân Đà Nẵng) cho rằng, các công trình thủy điện tác động tiêu cực đến kinh tế, xã hội và môi trường. Vì quá phụ thuộc vào thời tiết nên nhiều công trình thủy điện không thể phát huy hết công suất vào mùa hè hay buộc phải xả nước thay vì phát điện để phục vụ cấp nước cho thủy lợi, đẩy mặn thâm nhập; gây tổn thất nhà đầu tư; làm hạ du ngập lụt vào mùa mưa, hạn hán và nhiễm mặn vào mùa hè. Cách đây 20 năm, sông Vĩnh Điện không bao giờ nhiễm mặn, nhưng hiện nay việc nhiễm mặn xảy ra thường xuyên về mùa khô; ngày nay, tần suất nhiễm mặn của sông Cầu Đỏ (Đà Nẵng, hạ lưu sông Vu Gia - PV) ngày càng thường xuyên hơn, làm ảnh hưởng đến Nhà máy nước Cầu Đỏ trong việc cung ứng nước sạch cho TP Đà Nẵng...
Cần minh bạch thông tin phát triển thủy điện
Theo GS-TS Vũ Trọng Hồng, Chủ tịch Hội Thủy lợi Việt Nam, do điều kiện địa chất không tốt, không có vùng chứa nước lớn nên việc tích nước vào mùa lũ, điều tiết nước vào mùa khô không tốt. Ngoài ra, hiện Việt Nam chưa có quy định về quy chuẩn kỹ thuật công nghệ bê tông đầm lăn trong xây dựng các công trình thủy điện, trong khi có rất nhiều công trình được xây dựng theo công nghệ này, trong đó có Nhà máy Thủy điện Sông Tranh 2. Cũng chưa có cơ sở pháp luật nào quy định về sự an toàn các hồ chứa.
Tại hội thảo, nhiều ý kiến cho rằng, để phát triển thủy điện bền vững thì cần phải minh bạch thông tin, phát triển thủy điện với sự tham gia của tất cả các bên liên quan từ quá trình quy hoạch, thiết kế, xây dựng đến vận hành công trình… Thực hiện chính sách công bố thông tin và nâng cao vai trò giám sát của cộng đồng đối với các dự án thủy điện; phát huy vai trò giám sát quy trình vận hành, kiểm tra các công trình trước và sau lũ của chính quyền địa phương.
| |
Nguyên Khôi
