Diện tích bến bãi hiện nay chỉ bằng 0,66% so với diện tích bến bãi được quy hoạch. Đó là tất cả “vốn liếng” hiện có của Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TPHCM khi nói về bến bãi vận tải đường bộ.
Vừa thiếu vừa yếu
Nhu cầu bến bãi vận tải đường bộ trên địa bàn đô thị lớn nhất nước như TPHCM không phải bây giờ mới phát sinh. Không những thế, nhu cầu ấy càng lúc càng “dữ dội”, tỷ lệ thuận với sự phát triển kinh tế đất nước và tốc độ bùng nổ phương tiện cơ giới các loại, đặc biệt là phương tiện vận tải đường bộ.
Xe ô tô đậu trên vỉa hè phía trước Công viên Lê Văn Tám. Ảnh: KIM NGÂN
Ngay từ năm 2009, trên cơ sở danh sách các vị trí bến bãi chính trên địa bàn thành phố theo Quyết định số 101/QĐ-TTg ngày 22-1-2007 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt về Quy hoạch phát triển GTVT TPHCM đến năm 2020 và tầm nhìn sau năm 2020, cơ quan chức năng đã rà soát xác định chi tiết về quỹ đất, các địa điểm cụ thể dành cho xây dựng hệ thống bến bãi vận tải. Kết quả đã thống kê được hơn 67,7ha là vị trí các bến bãi hiện có. Trong số này thực tế chủ yếu là đầu mối trung chuyển hành khách, chiếm 23,74ha; trung tâm tiếp chuyển hàng hóa với 27,7ha; bến kỹ thuật chuyên dụng xe buýt vỏn vẹn 9,77ha trong khi bãi đậu ô tô và bến taxi gộp lại cũng chưa đầy 6ha, còn bến xe liên tỉnh chỉ 0,9ha! Những số liệu khiêm nhường mặc nhiên giải thích vì sao đã bước sang thập niên thứ hai của thế kỷ mới nhưng bến bãi dành cho đậu ô tô tại TPHCM chỉ mới đạt tỷ lệ 0,6% quy hoạch; bến xe liên tỉnh chỉ “đạt” 1,1%; tương tự bến kỹ thuật chuyên dụng dành cho xe buýt là 18,9%; bến taxi chỉ 7,68%...
Một điểm đáng chú ý là không phải toàn bộ 67,7ha đang là vị trí bến bãi nêu trên đều thuộc quyền quản lý của Sở GTVT. Bởi vì Sở GTVT - đầu mối chuyên trách này - chỉ quản lý được 7,48ha trong số đó và đa phần đều là các bến bãi xe buýt nhỏ lẻ. Tính ra các bến bãi ấy chỉ chiếm khoảng 11% so với các bến bãi hiện có và chỉ bằng 0,66% so với với tổng diện tích quy hoạch. Các bến bãi hiện có còn lại thuộc quyền quản lý của quận huyện, các trường và các doanh nghiệp!
Từ 67 đến 643
Các giới chức Sở GTVT nhận xét rằng thành phố đang thiếu bến bãi trầm trọng cho nhu cầu đậu đỗ đối với các phương tiện vận chuyển hành khách và vận tải hàng hóa, đặc biệt đối với các bến bãi dành cho vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) như bến trung chuyển xe buýt, bến taxi và bến chuyên dụng xe buýt. Trưởng phòng Quản lý vận tải đường bộ thuộc Sở GTVT TPHCM, ông Lê Trung Tính, chỉ ra một dẫn chứng bất cập từ thiếu bến bãi vận tải, đó là thực tế hiện nay các điểm đầu - cuối bến của các tuyến buýt đều phải sử dụng lòng lề đường để lưu đậu phương tiện trong khi chờ tài xuất bến. Nếu chịu khó đo đếm, người ta sẽ thấy có ít nhất 78 vị trí “xe buýt chờ tài trên lòng lề đường” như thế được bố trí rải rác khắp thành phố! Hậu quả kéo theo từ sự “xuống đường” này của các xe-buýt-chờ-tài đó là làm ảnh hưởng mỹ quan đô thị, đặc biệt ảnh hưởng đến an toàn giao thông và không thuận lợi cho việc đón trả khách.
Trong khi đó tình trạng thiếu các khu bãi hậu cần chuyên dụng đã khiến cho các phương tiện VTHKCC bằng buýt phải lưu đậu qua đêm trên đường hoặc tá túc tại nhà do chủ phương tiện quản lý còn gây ra một tác hại khác: xe buýt nằm “vật vạ” như thế hầu như không được thực hiện hoặc không thực hiện được chế độ bảo dưỡng, bảo trì, bàn giao ca… và rồi toàn bộ những yếu tố ấy quay lại ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động của chính bản thân các phương tiện vào ngày hôm sau!
Trước tình hình bức xúc ấy, từ tháng 7 năm ngoái đến nay, Sở GTVT đã khẩn trương, ráo riết thực hiện rà soát, xác định quỹ đất dành cho bến bãi phục vụ cho GTVT ở các quận huyện. Mặc dù đến nay vẫn còn một số quận huyện chưa rà soát, nhưng trên tổng thể Sở GT-VT cũng đã khoanh vùng, nhận diện các địa điểm cụ thể thuộc diện hoàn toàn có thể phù hợp cho việc xây dựng hệ thống bến bãi vận tải.
Cụ thể, chỉ trong 6 tháng cuối năm 2010, Sở GT-VT đã xác định sơ bộ quỹ đất phục vụ giao thông tĩnh là 643,34ha trong tổng số 1.141ha theo quy hoạch, bao gồm các bến bãi hiện có và đã xác định với quận huyện, tính ra đạt tỉ lệ khoảng 56,38% và tăng gần 9,4 lần so với diện tích bến bãi hiện hữu đã xác định trước đây. Điểm tích cực là tuy quỹ đất đã xác định cho hệ thống giao thông tĩnh chỉ dừng lại ở ngưỡng 56,38% nhưng nhìn chung con số ấy đã đáp ứng tương đối đầy đủ đối với các danh mục bến bãi theo quy hoạch để phục vụ nhu cầu đậu đỗ cho các loại hình phương tiện giao thông trong giai đoạn 2011-2015, từ bến kỹ thuật chuyên dụng xe buýt, đầu mối trung chuyển hành khách, bến xe liên tỉnh, bãi đậu ô tô, bến taxi… cho đến kho thông quan nội địa.
Nói cách khác, vấn đề của thành phố hiện nay không phải là “có đất hay không có đất” để phát triển bến bãi vận tải đường bộ, mà câu hỏi là khi nào các bến bãi ấy được triển khai và triển khai hiệu quả như thế nào trong thực tế.
THIỆN NHÂN
