Đó là ngọn lửa trong trái tim đầy tràn tình yêu thương. Một tình yêu thôi thúc đến nao lòng, dường như lúc nào ta cũng có thể nhìn thấy nó sôi lên, tràn trề, nôn nao và tuôn chảy… Ngọn lửa ấy dường như lâu lắm ta mới tìm thấy lại trong những trang thơ của thế hệ viết sau chiến tranh.
Mờ khơi dong vút cánh buồm* là ngọn lửa đã thắp cùng trái tim người đọc, từ nỗi niềm thấp thỏm nhớ thương hình bóng cũ của chính mình ở nơi đất ở, nơi mà tuổi thơ nhà thơ đã đi qua trong chiến tranh. Một Hà Nội vừa lãng mạn vừa bi hùng gói gọn trong ký ức cô bé 16 tuổi ngày xưa. Nay trở về, nhìn lại chốn cũ, nỗi nhớ nôn nao đã bật lên như tiếng thầm thì riêng với chính mình: …Ừ thì về quá vãng ngoại ô/ Lượm tiếng bom rung giấu vào hơi thở/ Đàn sấu rụng vỡ mấy tầng thương nhớ/ Gói mưa phùn dành ướt lúc thôi xuân… (Nhớ Thăng Long)
Hà Nội là nơi đất ở, đã gói gọn tuổi thơ nhà thơ, gói tất cả những khúc ca bi tráng và cả một trời mơ mộng của những quả sấu, của những hạt mưa bụi li ti mà trời Nam không có. Dẫu là những dòng rất lãng mạn về một tình yêu đã xa, về một bóng hình đã nhòa trong tim, nhưng vẫn có cái gì ray rứt đến nao lòng: Kiếp tằm/ phải trả nợ dâu/ Tơ tằm/ buộc lấy ngàn sau chữ tình/ Khỏa rong rêu/ Giữa chúng mình/ Lại trong ngân ngấn/ Mắt nhìn nhau xưa… (Tơ tằm).
Bài thơ là một chữ buồn, nhưng nhẹ lắm, thinh không lắm. Một chút thương yêu, một chút vấn vương, nhưng nhẹ như mây, cái buồn rười rượi ấy làm ta nhớ mấy chữ “con mắt còn có đuôi” của cụ Phan Khôi. Nhưng tình yêu ấy cũng có lúc dâng trào như lửa, quay quắt đớn đau: “Bỏng rát gan bàn chân/ Em tự cháy trong anh lanh canh lửa cát/ Biển ăm ắp mà cả đời ta khát/ Một phiến buồn thầm lặng xa xanh…” (Cát)
Tình yêu trong thơ Lê Tú Lệ chẳng bao giờ là trực diện, mà là cái nhìn xa xăm vọng vào ký ức. Viết về Cát, về Tơ tằm, về hơi xuân mà thấy cả một tình yêu dạt dào của ký ức được gói gọn trong trái tim thơ…
Nhưng đó chỉ là vài sợi tơ vương nhẹ trong tâm hồn, một phút lãng mạn xao lòng, cũng giống như nỗi bồi hồi nhớ tiếc một dòng kênh, một bến nước… Nhìn cảnh vật bây giờ nhớ chuyện ngày xưa như một cái nhìn sâu vào quá khứ của một thời mở cõi đất Phương Nam. “…Hàng Bàng - Hàng Bàng/ Dòng kênh ấy bây giờ không còn nữa/ Nước vô vọng tìm dòng/ Nước long đong trên phố…” (Khóc một dòng kênh)
Đó cũng giống như vài hạt sương rơi nhẹ, khép nép khẽ khàng bên nguồn mạch chủ đạo của những trang thơ lửa cháy. Những Thác Bản Giốc, Khoảnh khắc Thương Giang, Khúc Chi Lăng tráng ca, Hòn đảo hình mũi giáo, Lục bát đảo đá, Lính đảo, Lời cha, Những bà mẹ Gạc Ma, Gửi sóng… chính là những khúc tráng ca cất lên như những bài hịch ra trận. Đọc những câu thơ đầy lửa ấy, ai không cảm thấy sôi chảy tình yêu đất nước mình. Một đất nước ngàn năm đau thương mà vẫn ngẩng cao đầu.
Đọc Lê Tú Lệ như nhìn thấy cả trái tim tha thiết,nồng nàn trong từng câu từng chữ. Con chữ như nhập vào anh linh người đã khuất, cất lời của gió, của sông… “Con không thấy mặt cha/ Nhưng cha đang nhìn con rất rõ/ Cha nhìn con bằng rưng rưng mắt gió/ Bằng ngân ngấn lung linh đốm nước/ Nhìn con qua hơi thở dài hun hút bốn mươi năm/ Qua khát vọng lưới chài người ngư dân lụi cụi/ Tôm cá sông Thạch Hãn này cùng tắm máu lớn lên…” (Lời cha)
Những câu chữ như xoáy vào trái tim người đọc, bắt người ta phải sống cùng, thở cùng nỗi niềm mà chị đang trang trải. Đó là sức hút của lửa, lửa trong tim chị cháy bỏng và chị bắt mọi người phải tan chảy cùng chị… Nhưng cũng có lúc ngọn lửa ấy chỉ còn hơi ấm nồng nàn dịu nhẹ khi tiễn biệt một con người vĩ đại của dân tộc. “Chiều nay/ Cây khế tiễn người lặng lẽ chít khăn tang/ Tổ quốc tiễn người bằng niềm kiêu hãnh/ Chúng con tiễn người bằng quân lệnh trong tim!” (Hành trình mới của Đại tướng). Đọc thơ chị để thấy cả tâm hồn chị. Một tâm hồn có lửa…
---------------
* Tập thơ của tác giả Lê Tú Lệ - Hội viên Hội Nhà văn TPHCM; NXB Văn hóa Văn nghệ TPHCM 2013
NGÔ NGỌC NGŨ LONG
