The Diplomat đưa tin, tối 5-9, Tổng thống Mỹ Barack Obama sẽ tới Lào tham dự Hội nghị Mỹ - ASEAN và Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS) và chuyến thăm chính thức Lào. Giới quan sát nhận định chuyến công du châu Á cuối cùng này của ông Obama là lời khẳng định cho chính sách xoay trục về châu Á của Mỹ trong lúc dư luận đang nghi ngại chính sách trên bị cản trở do hàng loạt biến động trên thế giới.
Tổng thống Mỹ Barack Obama và các nhà lãnh đạo ASEAN tại Hội nghị Mỹ - ASEAN ở Sunnylands (Mỹ) tháng 2-2016
Nỗ lực xoay trục
Trong khuôn khổ chuyến thăm Lào, Tổng thống Obama sẽ có hàng loạt hoạt động đáng chú ý, như: hội đàm với Chủ tịch CHDCND Lào Bounnhang Vorachith; tham dự hội nghị Sáng kiến thủ lĩnh trẻ Đông Nam Á (YSEALI), phát biểu về quan hệ Mỹ - Lào. Đây là những nỗ lực nhằm nâng tầm quan hệ Mỹ - Lào của ông Obama trong bối cảnh Lào đang ngày càng có tiếng nói quan trọng trong ASEAN.
Trong khi đó, tại Hội nghị Mỹ - ASEAN, Tổng thống Mỹ sẽ tiếp tục thúc đẩy phát triển quan hệ giữa hai bên dựa trên kết luận về quan hệ đối tác chiến lược Mỹ - ASEAN vào năm ngoái cũng như tại Hội nghị Sunnylands tháng 2 vừa qua, trong đó có việc công bố khoản đầu tư mới của Mỹ - nỗ lực làm sâu sắc thêm về hợp tác kinh tế với ASEAN. Còn tại EAS, Mỹ sẽ tham gia thảo luận hàng loạt vấn đề nóng trong khu vực từ căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên, biển Đông cho đến buôn người.
Theo giới phân tích, chuyến đi châu Á lần này tiếp tục nằm trong mục tiêu xuyên suốt 2 nhiệm kỳ tổng thống của ông Obama, đó là tái định vị châu Á - Thái Bình Dương. 8 năm qua, chủ nhân Nhà Trắng vừa phải hợp tác với Trung Quốc vì là bạn hàng kinh tế, vừa phải đương đầu vì là một đối thủ chiến lược. Tăng cường hải quân, củng cố liên minh với các nước bạn và đồng minh cùng; thành lập vùng mậu dịch tự do thông qua Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là 2 gọng kìm lý tưởng được Tổng thống Obama thúc đẩy nhằm kiểm soát sự trỗi dậy của Trung Quốc. Chính vì vậy, chuyến thăm Lào, tham dự các hội nghị với ASEAN là dịp để Tổng thống Obama chứng tỏ thành quả của mối quan hệ chặt chẽ mà ông dày công vun đắp với Đông Nam Á.
Phân tâm?
Trong những chuyến công du trước, Tổng thống Obama nhiều lần để lộ việc ông bị phân tâm vì những rắc rối, biến cố, đôi khi từ trong chính trường nước Mỹ. Ngoài ra còn là tình hình kinh tế thế giới suy yếu, Anh rút khỏi Liên minh châu Âu làm tăng thêm tâm lý hoài nghi xu hướng toàn cầu hóa; xung đột, tranh chấp biển đảo giữa Trung Quốc với các nước láng giềng và cuộc chiến chống khủng bố Hồi giáo cực đoan. Thông điệp Mỹ tăng cường quân sự tại châu Á và thắt chặt quan hệ kinh tế với khu vực có mức tăng trưởng cao nhất thế giới mất đi thực chất và làm dấy lên mối hoài nghi Washington không tính chuyện lâu dài với châu Á. Derek Chollet, một cựu cố vấn an ninh của Tổng thống Obama không giấu bi quan khi nhận định, các đối tác châu Á nghi ngờ kể cả lúc Mỹ nói thật.
Chuyến công du lần này diễn ra trong bối cảnh nước Mỹ sắp bầu chủ nhân mới cho Nhà Trắng. Ứng cử viên có nhiều triển vọng nhất là cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton, một trong những kiến trúc sư của chính sách xoay trục, lại tuyên bố chống TPP, gây lo ngại cho 12 nước thành viên. Ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump còn mạnh miệng hơn vừa chống TPP, vừa dọa các đồng minh của Mỹ trong khu vực là Hàn Quốc và Nhật Bản phải tự lo thân hoặc phải “trả tiền” nếu muốn được bảo vệ. Philippines, quốc gia Đông Nam Á được Mỹ cam kết bảo vệ, cũng có thái độ thiếu xây dựng gây ảnh hưởng cho kế hoạch liên minh ở biển Đông của Mỹ. Tháng 7 vừa qua, Manila giành được chiến thắng về tranh chấp trên biển Đông với phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế, Tổng thống Philippines Duterte lại có cuộc tranh cãi nảy lửa với Đại sứ Mỹ tại nước này.
Trung Quốc sẽ theo dõi cuộc tiếp xúc đầu tiên giữa ông Obama và ông Duterte tại Lào, tìm một cơ hội để phân hóa 2 đối thủ cho dù bản thân Bắc Kinh cũng không biết đối phó như thế nào với Tổng thống Philippines, một người khó đoán bắt.
ĐỖ CAO (tổng hợp)
