Theo dõi nội dung chất vấn và giải trình tại kỳ họp Quốc hội lần này, tôi thích cách chất vấn của đại biểu Trương Văn Vở (Đồng Nai) khi đề nghị đưa ra giải pháp xử lý cụ thể đối với dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A và thẳng thắn chất vấn có loại bỏ dự án này ra khỏi quy hoạch hay không.
Việc đầu tư phát triển thủy điện sẽ bổ sung nguồn điện, phục vụ phát triển kinh tế nhưng khi thực hiện, nhiều diện tích rừng sẽ bị mất do phá rừng để xây hồ chứa, đồng thời sự đa dạng sinh học sẽ suy giảm. Một loạt dự án thủy điện đang bủa vây Vườn quốc gia Cát Tiên. Các dự án thủy điện này khi triển khai sẽ tác động đến vườn quốc gia, trong đó có quần thể đàn bò tót, tê giác là những loài hết sức quý hiếm và nhạy cảm với môi trường sống. Do đó, cần phải có những đánh giá tác động môi trường một cách nghiêm túc khi tiến hành bất kỳ dự án nào có liên quan đến Vườn quốc gia Cát Tiên, bởi đây là tài sản vô giá, một khi mất đi sẽ khó lấy lại được.
Giải trình về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng bày tỏ quan điểm khá khoa học và cầu thị: Nếu theo báo cáo đánh giá tác động môi trường cho thấy dự án này ảnh hưởng lớn đến môi trường, sẽ yêu cầu dừng lại ngay. Đó là quan điểm rõ ràng. Dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A, nếu được tiếp tục kiến nghị Chính phủ phê duyệt, triển khai đầu tư là không chấp hành đúng Nghị quyết 49 của Quốc hội (về tiêu chí dự án, công trình quan trọng quốc gia phải trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư).
Liên quan đến vấn đề đời sống cho người dân bị ảnh hưởng thủy điện, đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) chất vấn về chính sách cho đồng bào tái định cư sau khi xây dựng thủy điện, vì thực tế hiện nay, đời sống người dân ở đây rất khó khăn, hộ nghèo chiếm đa số. Còn nhớ, tỉnh Quảng Nam và Phú Yên những năm trước bị nhấn chìm trong nước khi lần lượt thủy điện A Vương và thủy điện sông Ba Hạ xả lũ với lưu lượng lên đến hàng ngàn mét khối mỗi giây. Quy mô thủy điện Đồng Nai 6 và Đồng Nai 6A nhỏ, ít gây gián đoạn dòng chảy cho hạ lưu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy “các nhà làm thủy điện” chỉ quan tâm phát điện kinh doanh sinh lợi là chính, lơ hẳn các trách nhiệm cộng đồng còn lại.
Theo tôi, cần có các đơn vị độc lập, phản biện đầy đủ việc phát triển thủy điện với môi trường, dân sinh và kinh tế, để tránh gây ra những tác hại khôn lường. Cần nhớ, dù tác động trực tiếp hay gián tiếp thì dự án thủy điện nào cũng ảnh hưởng đến môi trường.
Hạ Uyên (TP Tam Kỳ, Quảng Nam)
