Báo SGGP ngày 11-10 có đăng bài “Cân gian”, phản ánh tình trạng cân thiếu trong mua bán hàng hóa đang khá phổ biến. Chỉ cần nhờ thợ chỉnh lại những chiếc cân bàn, cân đồng hồ, cân điện tử... là người bán hàng ăn gian được từ vài ký đến vài chục ký, tùy loại cân.
Tốn khoảng 20.000 - 50.000 đồng, tiểu thương dễ dàng được thợ chỉnh cho chiếc cân của mình “nhảy múa” từ vài lạng đến vài chục ký. Việc chỉnh cân diễn ra khắp nơi, nhiều tiệm sửa, bán cân kiêm thêm việc chỉnh cân cho khách. Tại một cơ sở chỉnh sửa cân ở quốc lộ 1A (quận Thủ Đức TPHCM) có trưng bày hàng chục cân đồng hồ đủ loại. Một số cân cũ đã bị tháo tung, xếp xó ở góc phòng. Tại đây, giá bán cân đồng hồ hiệu Nhơn Hòa 4kg chỉ 130.000 đồng.
Theo lời người bán đây là hàng cũ, chỉ bị trầy xước nhẹ: “Nếu bán đúng giá phải hơn 250.000 đồng nhưng tôi bán rẻ cho anh, cộng thêm tiền chỉnh sửa. Anh muốn chỉnh lệch bao nhiêu cũng được, 1kg còn 8 lạng hay 6 lạng cũng chơi”. Người này còn cho biết thêm, có hai kiểu “độ” truyền thống và hiện đại. “Độ” truyền thống là bóp méo, mài hoặc thay lò xo cân, làm chỉ số của cân thay đổi. Còn “độ” hiện đại là cho chip điện tử vào bên trong chiếc cân. Khi cần ăn gian, chủ đứng từ xa điều khiển bấm nút là thu về khoản chênh lệch như ý muốn.
Đến chợ Kim Biên (quận 5, TPHCM), chúng tôi ghé một cơ sở sửa cân trên đường Hải Thượng Lãn Ông, vờ hỏi về việc chỉnh cân. Chủ cơ sở ra giá từ 500.000 - 1 triệu đồng đối với các loại cân từ 10 - 100kg. “Cửa hàng tôi ngày nào cũng có người đến đây yêu cầu độ cân, dân buôn bây giờ không làm “bùa” cho cân sao lời nhiều được” - chủ cơ sở nói.
Vừa dứt lời ông quay sang cầm một chiếc cân nâng lên ngang người rồi chỉ tay nói tiếp: “Cùng là độ nhưng có thể làm nhiều cách khác nhau, muốn kiểu gì tụi tôi cũng chiều”. Thử dò hỏi mua cân số lượng lớn để bán, chúng tôi tiếp xúc với một chủ cơ sở ở quốc lộ 13 (quận Thủ Đức). “Ở đây có hai loại cân hiệu Nhơn Hòa và Bến Thành. Cần bao nhiêu, có muốn kê tiền hoa hồng không, tôi kê luôn. Tuy là cân xài rồi, nhưng chúng tôi mông má lại y chang như mới”. Chúng tôi nói: “Muốn chỉnh cân sao cho người bán kiếm lời chút ít, mà có chiêu gì độc lạ hơn trước không?”.
Một nhân viên đang “độ” cân ngẩng mặt lên trả lời: “Sợ bị phát hiện hả, vậy thì đầu tư 5 triệu đồng, vừa “bịp” được người tiêu dùng lại tránh được việc kiểm tra của cơ quan chức năng”. Nói xong, người này đem chiếc cân 100kg ra và nhanh tay dùng dụng cụ mở bên trong chiếc cân ra có một chip nhỏ mà dân “độ” cân gọi là “siêu bùa”, có thể làm cho cân sai lệch từ 10kg đến vài chục ký.
Để chứng minh cho lời quảng cáo, hai nhân viên hì hục cùng nâng một khối sắt nặng để ra trước mặt một chiếc cân khác và nói: “Đây là chiếc cân đúng”. Tiếp sau, hai thanh niên cùng đưa khối sắt lên thì kim đồng hồ báo 60kg. Họ cho khối sắt xuống, đồng thời một người rút từ trong túi ra chiếc điều khiển nhỏ như bao diêm: “Anh để ý nha, em bắt đầu cho chiếc cân “độ” nhảy múa”. Họ tiếp tục đưa khối sắt lên thì lúc này kim của cân chỉ 70kg.
Trong quá trình tìm hiểu về chiêu này, chúng tôi được biết khi người mua hàng, hay quản lý thị trường nghi vấn chiếc cân sai, chủ cân chỉ cần lắc chiếc cân nghiêng sang bên trái hoặc phải, tùy theo quy ước “độ” là cân trở về với đúng giá trị thực của nó. Khi nào muốn có giá trị sai lệch thì lắc ngược lại. Cách làm như thế này dân độ chuyên nghiệp gọi là “độ lắc”.
Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, năm 2009, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực đo lường và chất lượng sản phẩm hàng hóa. Theo đó, tiểu thương “cân gian” sẽ bị phạt tiền từ 300.000 - 500.000 đồng, mức phạt có thể lên tới 4 - 7 triệu đồng nếu tái phạm.
Trong trường hợp có đủ dấu hiệu cấu thành tội “lừa dối khách hàng” theo Điều 162 Bộ luật Hình sự sửa đổi, bổ sung năm 2009, cơ quan chức năng cần khởi tố hình sự và truy cứu trách nhiệm hình sự đối với những người này. Quy định như thế, nhưng cho đến nay trên địa bàn TPHCM vẫn xuất hiện nhiều lò “độ” cân với nhiều chiêu thức tinh vi, người tiêu dùng vẫn bị móc túi hàng ngày.
Thiết nghĩ, nếu muốn dẹp được nạn cân gian bán lận trên thị trường hiện nay, trước tiên các cơ quan chức năng phải xử lý những cơ sở “độ” cân gian, để từ đó những người buôn gian khi có nhu cầu cũng không thể làm được. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng cần cảnh giác, nếu có cân đối chứng ở các chợ thì nên cân kiểm tra lại nếu nghi ngờ người bán cân sai.
TƯỜNG VI (quận 2, TPHCM)
