Các nguồn năng lượng tái tạo (NLTT) của Việt Nam rất đa dạng và phong phú và có thể được chia thành 2 lĩnh vực khai thác là thủy điện nhỏ và phong điện, sinh khối và mặt trời.
Lĩnh vực khai thác NLTT đã được triển khai ở Việt Nam là các nguồn thủy điện nhỏ tại các tỉnh miền núi phía Bắc, miền Trung, Tây Nguyên và miền Đông Nam bộ... Tuy nhiên, số lượng điện được sản xuất trên toàn quốc mới chỉ dừng lại ở mức khiêm tốn so với tổng lượng điện, theo đánh giá sơ bộ, có thể phát triển trên 4.000 MW thủy điện nhỏ với sản lượng điện khoảng 16 tỷ kWh. Ngoài ra, Việt Nam cũng còn có khoảng trên 1 triệu điểm có thể phát triển thủy điện cực nhỏ (công suất 200 W-100 kW).
Một nguồn năng lượng cũng đã được sử dụng, nhưng phổ biến trong các lĩnh vực khác hoặc chưa dùng cho mục đích tạo NLTT là sinh khối với nhiều dạng: gỗ, sản phẩm phụ của ngành lâm nghiệp như mùn cưa, chất thải nông nghiệp như rơm, phân chuồng, chất thải thực vật từ công viên, vườn, cây lề đường. Tiềm năng năng lượng sinh khối bao gồm gỗ, củi, rơm rác, phụ phẩm nông nghiệp... của Việt Nam khoảng 43 - 46 triệu TOE (tấn dầu tương đương)/năm, trong đó khoảng 60% là năng lượng gỗ củi (26 - 27 triệu TOE) và 40% năng lượng rơm rác, phụ phẩm nông nghiệp (17 - 19 triệu TOE).
Tại khu vực nông thôn, nhất là trong lĩnh vực chăn nuôi gia súc, việc thu lại khí sinh học (biogas) cũng được triển khai và đã có được thành công nhất định. Nhưng cũng như thủy điện nhỏ, lượng khí sinh học, chủ yếu từ hầm biogas thu gom phân chuồng, được khai thác chiếm tỷ lệ nhỏ so với tổng tiềm năng lý thuyết về khí sinh học. Theo ước tính, biogas tại Việt Nam có thể thu được từ phụ phẩm cây trồng chiếm 61,4%, từ phân động vật 28,7% và từ rác thải sinh hoạt 9,9%.
Tiềm năng gió ở một số vùng ven biển và hải đảo có Vtb lớn hơn 4m/s (ở độ cao 12m trên mặt đất) có thể ứng dụng các loại động cơ gió phát điện.
Trong vài năm trở lại đây, nguồn nhiên liệu sinh học đã được nhắc đến nhiều hơn tại Việt Nam. Giải pháp sản xuất cồn sinh học thay thế cho nhiên liệu động cơ đang được tiến hành thử nghiệm do Việt Nam có tiềm năng về một số loại cây trồng cung cấp nguyên liệu sản xuất cồn như lúa, ngô, sắn, khoai và mía, Việt Nam có thể sản xuất khoảng 5 tỷ lít cồn/năm từ các loại thực vật nói trên. Việt Nam cũng rất có tiềm năng sản xuất dầu diesel sinh học từ dầu thực vật, mỡ động vật. Mỡ cá da trơn, dầu ăn phế thải là nguồn nguyên liệu cho sản xuất diesel sinh học sẽ giúp giải quyết được vấn đề môi trường cho ngành chế biến thủy sản và chế biến thực phẩm, có thể sản xuất khoảng 500 triệu lít biodiesel/năm từ nguồn năng lượng này…
Một số nguồn năng lượng nói trên, bằng nhiều hình thức và hoạt động, một số đã được sử dụng, tuy nhiên phần lớn tiềm năng vẫn chưa được khai thác mà mới chỉ dừng lại ở mức độ nghiên cứu, khảo sát.
KIM THANH
