Phục hồi kỷ niệm để thương để nhớ

Sau 2 cuốn sách Sài Gòn dòng sông tuổi thơ Sài Gòn khâu lại mảnh thời gian, nhà văn Lê Văn Nghĩa ở tuổi 67 tiếp tục ra mắt tạp bút Sài Gòn chuyện xưa mà chưa cũ, do Nhà xuất bản Trẻ ấn hành đầu xuân Canh Tý. Hơn 400 trang sách là những ký ức vừa rộn ràng vừa xôn xao về đô thị nhộn nhịp nhất phương Nam.
Đầu tiên phải khẳng định, giá trị vượt trội của Sài Gòn chuyện xưa mà chưa cũ là tư liệu. Thế nhưng, ngoài tư cách một người sưu tầm cẩn trọng, nhà văn Lê Văn Nghĩa còn thể hiện đầy đủ phẩm chất một nhân chứng tha thiết yêu thành phố này. Đọc Rạp hát - những thiên đường tuổi nhỏ, người ta ngỡ ngàng vì bây giờ TPHCM đang mất dần các địa chỉ văn hóa lừng lẫy một thời như Vĩnh Khánh, Nam Quang, Thủ Đô, Lệ Ngọc, Đại Đồng, Long Vân… Đọc Mua một giấc mơ, người ta thích thú vì hiểu thêm về nghề bán vé số ở thành phố từ ngày nghệ nhân Trần Văn Trạch còn hát “triệu phú đến nơi, chỉ mươi đồng thôi, mua lấy xe nhà, giàu sang mấy hồi”… Đọc Đi ngược về những cái tên, người ta bồi hồi về những địa danh đang phai mờ theo tốc độ công nghiệp hóa, từ Xóm Lách, Xóm Cải, Xóm Chỉ, Xóm Củi đến Lò Siêu, Lò Gốm, Lò Lu, Lò Than…

Lối viết tạp bút sở trường của nhà văn Lê Văn Nghĩa là nhân sự kiện đang diễn ra mà khơi gợi lại những điều chìm khuất trong quá khứ. Ví dụ, khi có hầm vượt sông Sài Gòn thì Nhớ lại một con phà để kể chuyện đi lại của người dân Thủ Thiêm trước đây.... Vốn quen nghề báo, nhà văn Lê Văn Nghĩa có phương pháp sưu tầm tài liệu khá chỉn chu và lớp lang. Cho nên, từ tài liệu riêng, ông triển khai thành đề tài hấp dẫn như Phở trong văn chương và báo chí Sài Gòn, Quảng cáo - rao vặt trên báo Sài Gòn xưa, Giai phẩm xuân học trò hoặc Tuần báo Nhân Loại trong dòng văn học Sài Gòn, Thuở ban đầu của nhạc nước ngoài lời Việt. Mặt khác, nhà văn Lê Văn Nghĩa biết đối chiếu các nguồn tài liệu, để tài liệu báo chí và tài liệu văn học được tương tác và tôn vinh nhau.

Tuy nhiên, vẫn phải nhấn mạnh lần nữa, tạp bút của nhà văn Lê Văn Nghĩa chỉ thực sự phô diễn hết bản sắc khi giá trị tài liệu được kết hợp với giá trị nhân chứng. Tạp bút nào chỉ đơn thuần giá trị tài liệu thì khô khan (như Về một bài thơ gây chấn động), còn tạp bút nào chỉ đơn thuần giá trị nhân chứng thì lãng đãng (như Cơn mưa trong đời). Khép cuốn Sài Gòn chuyện xưa mà chưa cũ, độc giả chắc chắn vẫn bâng khuâng về vẻ đẹp năng động và hào hiệp của TPHCM khi cùng nhà văn Lê Văn Nghĩa hoài niệm Hương gây mùi tết hoặc Bữa cơm bình dân.

Tin cùng chuyên mục