Hôm nay, mùng 5 tháng Giêng, cả nước bước vào mùa lễ hội, bắt đầu là lễ hội Gò Đống Đa. Ngay từ những ngày đầu xuân, nhiều đoàn kiểm tra công tác quản lý và tổ chức lễ hội tại một số tỉnh thành miền Bắc đã xuất quân. Song như Bộ trưởng Bộ VHTT-DL Nguyễn Ngọc Thiện nhận định: “Quản lý lễ hội luôn tuân theo những quy luật tất yếu; có mặt tích cực và mặt tiêu cực; có yếu tố thực tiễn của đời sống xã hội đan xen với yếu tố tâm linh, tín ngưỡng; những giá trị văn hóa, truyền thống đan xen với yếu tố kinh tế, lợi ích... Vì vậy, quản lý lễ hội cũng phải đi theo những nguyên tắc đó, không thể nóng vội, chủ quan”.
Sự ngộ nhận làm hỏng lễ hội
Phân tích kỹ hơn về những bất cập của lễ hội cần phải đối mặt, TS Lê Thị Minh Lý, Hội đồng Di sản quốc gia, nói: “…để giải quyết vấn đề về lễ hội một cách triệt để, cần làm tốt công tác nghiên cứu, tư liệu hóa với sự tham gia của cộng đồng vì trong quá trình kiểm kê, tư liệu hóa, nghiên cứu cũng chia sẻ với người dân, lắng nghe ý kiến của người dân và nâng cao nhận thức của họ về giá trị của lễ hội, những biến đổi, những gì đáng làm và những gì cần biến đổi. Việc đối thoại với cộng đồng, chủ thể của lễ hội để tìm ra các giải pháp phù hợp là yếu tố sống còn bởi lẽ chính họ là người thực hành và gìn giữ các nghi thức của lễ hội”.
Quang cảnh lễ hội đền Gióng (Sóc Sơn, Hà Nội)
Thực tế, ngay chính trong cộng đồng cũng xuất hiện nhiều mâu thuẫn. Thậm chí có những lễ hội được UNESCO công nhận, song lại xuất hiện hiện tượng cạnh tranh, gây chia rẽ kiểu như vẫn hội đấy nhưng làng khác tự tổ chức hội mi-ni diễn ra trước lễ hội chính… Theo bà Minh Lý, việc làm chưa đúng, “nhân danh di sản” như thế đôi khi bắt nguồn từ sự ngộ nhận, chưa thấu hiểu giá trị của di sản, của lễ hội và đây là phần trách nghiệm của các nhà quản lý văn hóa.
Nhiều địa phương cùng vào cuộc
Với mong muốn chung tay xây dựng lễ hội với tinh thần tiết kiệm, lành mạnh, phù hợp với nếp sống văn minh, truyền thống văn hóa, nhiều địa phương trong dịp này đã ra nhiều văn bản nhằm tăng cường công tác quản lý, tuyên truyền giá trị, ý nghĩa của di tích, lễ hội đến các tầng lớp nhân dân.
TP Hà Nội đã thành lập đoàn thanh tra liên ngành kiểm tra, thanh tra, hướng dẫn việc tổ chức các lễ hội, đặc biệt lưu ý đến những lễ hội lớn như: Gò Đống Đa, chùa Hương, đền Sóc, đền Hai Bà Trưng, đền Cổ Loa, đền Và, phủ Tây Hồ... Đồng thời thành phố cũng yêu cầu xử lý nghiêm tình trạng tăng giá, ép giá, đeo bám khách du lịch, ăn xin, trộm cắp; chấm dứt dịch vụ đổi tiền lẻ, nạn bói toán, cờ bạc dưới mọi hình thức.
Cùng đó Sở VH-TT-DL Bắc Ninh cũng có văn bản chỉ đạo về việc tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội năm 2017. Theo đó, đối với lễ hội Đền Bà Chúa Kho, không để dịch vụ đổi tiền lẻ diễn ra ở khu vực đền, tuyên truyền vận động du khách hạn chế đốt vàng mã tại đền mà nhập kho đến tán lộc, sắp xếp lại khu vực nội tự cho thông thoáng hơn. Các quầy hàng, dịch vụ khu vực lễ hội phải tổ chức ký cam kết bán đúng giá quy định và niêm yết giá công khai. Lễ hội Ném Thượng được đặc biệt chú trọng và tiếp tục yêu cầu không thực hiện tục “chém lợn” giữa sân đình mà chuyển vào khu vực riêng để mổ lợn làm cỗ ngọc tế thánh (như năm 2016)… Cùng với đó, tại nhiều địa phương có lễ hội lớn như lễ hội xuân Yên Tử, Quảng Ninh; lễ phát ấn đền Trần, Nam Định; lễ cướp phết Hiền Quang, Phú Thọ…, ban tổ chức lễ hội tại địa phương cũng đưa ra nhiều giải pháp cụ thể để cải thiện tình trạng du khách tham gia lễ hội chen lấn, xô đẩy, cướp lộc, tranh lễ… nhằm xây dựng một môi trường lễ hội lành mạnh.
Biết rằng những tồn tại của mùa lễ hội sẽ không thể giải quyết triệt để trong một sớm một chiều, nhưng với sự vào cuộc mạnh mẽ của các đơn vị chức năng, hy vọng những tồn tại từ lễ hội trước sẽ được cải thiện triệt để trong mùa lễ hội 2017.
| |
MAI AN
