Hiểu một cách đơn giản, việc thành lập quỹ bình ổn xăng dầu (QBOXD) là để khi giá xăng dầu thấp, người tiêu dùng vẫn phải trả thêm một khoản tiền để hình thành quỹ. Trong trường hợp giá xăng dầu tăng cao, quỹ sẽ được chi ra để giữ giá ổn định, bù đắp cho việc giá xăng dầu thế giới tăng, tức là người tiêu dùng đã được hưởng lợi từ quỹ và nhà nước cũng giữ bình ổn giá mặt hàng chiến lược này.
Cụ thể hơn, QBOXD là một trong những công cụ cho phép thực hiện để điều tiết giá. Nó được trích ra từ giá bán lẻ xăng dầu. Đây thực chất là một hình thức người dân gửi tiết kiệm, tích lũy tiền để điều tiết giá trong những tình huống đặc biệt.
Vậy nhưng câu hỏi cần đặt ra là, lâu nay QBOXD hoạt động có ổn không và dân có được hưởng lợi theo đúng mục tiêu của quỹ không? Câu trả lời của đại bộ phận người dân - những người đóng tiền vào QBOXD - là thấy chưa ổn, vì có quá nhiều đợt tăng giá xăng dầu trong nước nhưng QBOXD lại không giúp được nhiều cho dân. Lần tăng giá xăng dầu ngày 29-3 vừa qua là một ví dụ điển hình.
Mặc dù giá xăng dầu thế giới đi theo xu hướng giảm, nhưng liên bộ Tài chính - Công thương lại cho tăng giá bán xăng dầu trong nước lên thêm 1.430 đồng/lít gây tác động xấu đến nền kinh tế đất nước giữa lúc đời sống và sản xuất khó khăn, lạm phát tăng. Thử hỏi, QBOXD giúp gì trong đợt tăng giá này? Hơn nữa, có một thực tế lâu nay là QBOXD hoạt động thiếu minh bạch thông tin. Không người dân nào biết số tiền dân góp vào QBOXD được bao nhiêu, chi ra bao nhiêu, sử dụng số tiền đó như thế nào và được xả ra bình ổn những lúc nào.
Tiền trong QBOXD thực chất là tiền của dân, không phải của nhà nước, cũng không phải của doanh nghiệp. Cho nên sử dụng như thế nào, mức bao nhiêu, thời gian bao lâu, toàn quyền do nhà nước quyết định nhưng cũng phải công khai cho dân biết rõ ràng. Cơ quan quản lý QBOXD phải làm sao sử dụng đồng tiền trong quỹ hiệu quả nhất, đặt lợi ích cho dân lên trên hết, chứ không phải để “o bế” doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Đã đến lúc cần rà soát, kiểm tra lại tính hiệu quả của QBOXD để chấm dứt đi những lần tăng giá xăng dầu kỳ quặc gây hoài nghi trong dân khi dân không thực sự được hưởng lợi từ quỹ. Những bất ổn từ QBOXD đã đến lúc phải làm sáng tỏ trước dư luận.
Minh Huy
