Nạn đầu cơ mua đất, chạy dự án để “xí phần” rồi bỏ hoang chờ thời, đã trở thành vấn nạn trong quản lý đất đai, không những gây lãng phí tài nguyên đất, mà còn gây ô nhiễm môi trường và làm nhếch nhác bộ mặt đô thị. Với Luật Đất đai 2013 vừa có hiệu lực từ 1-7-2014, liệu có ngăn chặn được tình trạng này?
Cọc bê tông, hàng rào kẽm gai bao những khu đất hoang, đầy cỏ dại là hình ảnh thường thấy ở các quận, huyện vùng ven.
Hệ lụy từ nạn đầu cơ đất đai
“Trồng cây gì có thể làm giàu nhanh?”. “Chắc có lẽ là… cây bê tông”. Đây là cách nói ví von về việc đầu cơ mua đất nông nghiệp, cắm cọc bê tông rào lại để chờ thời. Các doanh nghiệp bất động sản tranh thủ chạy xin dự án, khi có được quyết định tạm giao đất hay tờ thuận địa điểm là xem như đã có trong tay cả chục hécta đất. Hậu quả của nạn mua đất và xin dự án để đầu cơ là đất nông nghiệp bị biến thành những cánh đồng hoang, những khu sình lầy giữa đô thị. Chủ đất chỉ vài tháng, có khi vài năm mới đến thăm đất, trong khi người dân ở các khu dân cư quanh đó phải gánh chịu hậu quả nặng nề.
Ông Nguyễn Văn Ngà (ở phường Hiệp Bình Chánh, Thủ Đức) cho biết, nhiều doanh nghiệp bất động sản đến mua hoặc xin đất làm dự án nhưng chỉ nhằm đầu cơ. Vì vậy, nhiều ruộng rau, khu vườn mai đã bị bỏ hoang hơn chục năm nay. Dọc theo các bờ bao, cây cối mọc um tùm nên năm nào bờ cũng vỡ. Cách nay không lâu, nơi đây đã bùng phát dịch tiêu chảy. Nguyên nhân chính là do trên địa bàn có quá nhiều khu đất hoang, sình lầy nằm lẫn giữa khu dân cư nên chuột, ruồi, muỗi sinh sôi. Ông Thái Văn Đoàn (ở đường 24, phường Linh Đông, Thủ Đức) cho biết, dọc theo các con đường Ụ Ghe, Tam Bình… ở các phường Linh Đông và Tam Phú có những khu đất hàng trăm hécta bị bỏ hoang nhiều năm.
Không riêng khu vực quận Thủ Đức, tại các quận ven và ngoại thành đều có tình trạng đầu cơ, để đất hoang hóa. Xen giữa các khu dân cư là những cánh đồng hoang, trước đây vốn là ruộng, vườn cây ăn trái trù phú. Có nhiều cánh đồng hoang rộng hàng chục hécta, cây dại cao quá đầu người. Hầu hết các khu đất bỏ hoang đều đã có chủ. Có những khu đất hoang quy mô lớn như: dự án khu vui chơi, giải trí ở xã Bình Hưng (Bình Chánh) diện tích 50ha do Công ty CP Park City làm chủ đầu tư; dự án nhà ở Phước Kiển (Nhà Bè) diện tích 90ha do Công ty CP Quốc Cường Gia Lai làm chủ đầu tư; dự án khu dân cư Bình Trưng Đông (quận 2) diện tích 8,3ha do Công ty CP Xây dựng số 14 làm chủ đầu tư; dự án Đông Tăng Long (quận 9) diện tích 160ha do Công ty Đầu tư và Phát triển đô thị làm chủ đầu tư…
Phương thuốc đặc trị
Nạn đầu cơ đất đai, chạy dự án chiếm dụng đất rồi để hoang hóa đã kéo dài trong nhiều năm, tưởng chừng là căn bệnh không có thuốc chữa. Nhưng nay với những quy định mới trong Luật Đất đai 2013 được kỳ vọng sẽ là phương thuốc đặc trị nạn đầu cơ đất, có thể xóa tình trạng đồng hoang giữa đô thị.
Để ngăn chặn nạn cá nhân đầu cơ đất, mục h khoản 1 Điều 64 Luật Đất đai 2013 quy định sẽ thu hồi đối với đất trồng cây hàng năm không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục; đối với đất trồng cây lâu năm và đất rừng không được sử dụng trong thời hạn 18 và 24 tháng. Đối với các doanh nghiệp, mục i khoản 1 Điều 64 quy định sẽ thu hồi đất đối với trường hợp nhà nước giao, cho thuê để thực hiện dự án đầu tư mà không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục, hoặc tiến độ sử dụng đất chậm 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án.
Thời gian qua, Sở TN-MT TPHCM đã “đón đầu” áp dụng những quy định của Luật Đất đai 2013 để xử lý khá hiệu quả nạn đầu cơ bỏ đất hoang hóa. Sở TN-MT đã tổ chức rà soát 1.269 dự án chậm thực hiện, đang bị hoang hóa với tổng diện tích lên đến 19.000ha và đã trình UBND TP ban hành quyết định thu hồi 5.623 dự án, với tổng diện tích 5.300ha. Những khu đất bị thu hồi là dự án đã có thỏa thuận địa điểm và quyết định giao đất. Tuy nhiên, đây chỉ là số ít trong hàng ngàn dự án, khu đất đang bị hoang hóa hiện nay. Để ngăn chặn đầu cơ đất có hiệu quả, rất cần công khai và có sự giám sát của người dân. Nghị định 43 hướng dẫn một số điều về Luật Đất đai 2013 cũng đã quy định: UBND các tỉnh, TP tổ chức rà soát, xử lý và công khai cho người dân, các tổ chức biết để giám sát, thực hiện. Thực tế cho thấy để xử lý nạn đầu cơ đất đúng đối tượng, có hiệu quả, Sở TN-MT và UBND các quận, huyện cần sớm công khai các khu đất, dự án trong diện bị thu hồi và đã thu hồi, để người dân cùng tham gia giám sát.
TRẦN YÊN
