Cho đến hôm nay, người dân khu vực tôi đang sống vẫn còn bàn tán nhiều về vụ xả súng kinh hoàng hôm 2-4 tại một trường dòng Cơ Đốc giáo ở bang California (Mỹ). Con số 10 người chết và bị thương khiến mọi người bàng hoàng tự hỏi vì đâu mà ngày càng nhiều người Mỹ mang súng đến nơi công cộng đến như vậy? Nền văn hóa súng đạn có giúp nước Mỹ an toàn hơn hay ngược lại?
Những người cao tuổi thừa nhận người Mỹ giờ đây ủng hộ việc sở hữu súng và mang súng với một nhiệt tình chưa từng thấy trong khoảng 30 năm qua, kể từ khi quyền được mang súng được luật pháp nước này thừa nhận. Trong 40 bang của nước Mỹ sẵn sàng cấp giấy phép mang súng thì có 4 bang không đòi hỏi người xin bất cứ điều kiện gì. Kết quả là số người được cấp giấy phép mang súng ở Mỹ từ vài trăm ngàn cách đây 10 năm giờ đã lên đến 6 triệu người.
Ở nhiều bang, người sở hữu súng còn được phép mang súng vào khu sân bãi trường học và những nơi pháp đình, mang theo khi vào quán bar, khách sạn, sân vận động hay thậm chí đến những cơ quan chính trị.
Lo sợ cho an toàn cá nhân là nguyên nhân chính để nhiều người Mỹ muốn sở hữu súng. Vụ khủng bố 11-9 đã củng cố quan điểm cho rằng có một “lực lượng đen tối” đang ẩn nấp trong xã hội mà mọi người cần phải tự vệ.
Tuy nhiên, Joan Burbick, một nhà phê bình văn hóa súng đạn của Mỹ, tác giả cuốn Gun Show Nation nhận định rằng: “Người Mỹ mua súng để giải quyết nỗi bất an của cái cảm giác không an toàn ở một đất nước tự do về chính trị. Nhưng họ không ý thức được rằng khi họ mang súng đến những nơi công cộng như công viên hay sân chơi bóng rổ, họ đã lây cảm giác bất an cho những người ở đó và thôi thúc họ tính đến chuyện giấu súng trong người”.
Nhưng phải chăng cho phép sử dụng thoải mái súng đạn cũng góp phần biến người Mỹ thành nạn nhân bất đắc dĩ? Theo số liệu thống kê, chỉ có chưa tới 1% tổng số vụ chết người do súng là mang tính tự vệ. Còn lại đều là các vụ sát nhân, tự sát và tai nạn.
Hồi tháng 12 năm ngoái, báo The New York Times công bố kết quả một cuộc điều tra riêng lẻ cho thấy trong số 260.000 người được phép mang súng ở bang North Carolina có 2.600 người đã từng phạm tội khinh thường luật pháp, trong đó có liên quan đến luật giao thông, 200 người phạm trọng tội và 10 người bị kết án ngộ sát hoặc giết người.
Rõ ràng, an ninh nước Mỹ đã để lọt sổ, cho phép những người từng có tiền án tiền sự tiếp tục được sử dụng vũ khí. Sống trong nền văn hóa súng, người Mỹ và cả những người dân nhập cư nữa không hề được an toàn hơn. Trong hai thập niên 1980 và 1990, đảng Dân chủ luôn đi đầu trong việc kiểm soát súng nhưng ngày càng có thêm nhiều đảng viên Dân chủ từ bỏ quan điểm này.
Người ta cho rằng việc sở hữu rộng rãi súng là một vấn đề mang tính lịch sử của người Mỹ, thậm chí được coi là một truyền thống, một nếp văn hóa. Nếu cấm súng, thì sẽ vi phạm một trong những điều tối thượng của Mỹ, đó là tự do bình đẳng. Nhưng chẳng lẽ không còn cách nào tạo cảm giác bình yên cho dân chúng mà không mất đi đặc trưng “tự do, bình đẳng” hay sao?
Khánh Hưng (từ California)
