Molenbeek, Verviers, Forest, Schaerbeek, những địa danh của Bỉ thời gian qua được nhắc đến liên tục khi trở thành địa bàn hoạt động của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại châu Âu. Người dân Bỉ bàng hoàng khi nhận ra nơi họ đang sinh sống đã trở thành cứ địa của quân khủng bố trong lòng châu Âu tự bao giờ.
Cách đây 20 năm, cuốn cẩm nang về tiến hành thánh chiến tại châu Âu đầu tiên đã được tìm thấy trên đất Bỉ. Từ loạt khủng bố ở Madrid, Tây Ban Nha năm 2004 làm 191 người thiệt mạng đến vụ tấn công ở London, Anh tháng 7-2005, vụ thảm sát tại bảo tàng Do Thái ở thủ đô Brussels của Bỉ tháng 5-2014 và gần hơn là 2 vụ khủng bố ở Paris vào tháng 1 và 11-2015… đều ít nhiều có liên quan đến Bỉ. Tờ Guardian đặt câu hỏi: vì sao khủng bố lại chọn Bỉ làm địa bàn hoạt động?
Có 5 yếu tố để trả lời cho câu hỏi trên. Thứ nhất, theo chuyên gia về an ninh Brice de Ruyver, về mặt địa lý, Bỉ là một quốc gia nhỏ bé, chỉ cần 2 giờ lái xe là có thể đi qua nước này. Đây là một yếu tố thuận lợi cho các hoạt động phạm pháp, tội phạm dễ dàng thoát lưới cảnh sát. Bên cạnh đó là hệ thống hành chính phức tạp, chồng chéo giữa chính quyền trung ương và địa phương, cùng với những chính quyền cấp vùng của 3 khu vực khác nhau là Wallonia, Flanders và Brussels và hợp tác giữa các bộ phận an ninh rất lỏng lẻo.
Thứ hai, tại Bỉ, vũ khí có thể mua dễ dàng với giá phải chăng. Súng ống, đạn dược của 2 anh em nhà Kouachi, những kẻ đã sát hại gần hết Ban Biên tập tạp chí Charlie Hebdo ngày 7-1-2015 tại Paris, được các đầu mối ở Brussels cung cấp. Chính quyền Brussels đã từng rất dễ dãi về khoản này bởi FN Herstal, một trong những tập đoàn sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới, đặt trụ sở không xa thành phố Liege, thủ phủ của vùng Wallonia. Công ty này là một nguồn tuyển dụng nhân công quan trọng trên toàn quốc và trong một thời gian dài. FN Herstal đã vận động chính giới Bỉ để các dịch vụ mua bán đạn dược, vũ khí đủ loại không quá khó khăn. Súng ngắn, súng trường và kể cả các loại vũ khí sử dụng trong chiến tranh khi mua đều được chứng nhận là các loại vũ khí “thể thao”. Năm 2006, khi chính quyền trung ương Bỉ bắt đầu siết lại luật mua bán vũ khí thì đã quá trễ. Thị trường chợ đen đã bắt rễ quá sâu trên lãnh thổ này.
Thứ ba, Molenbeek trở thành điểm hẹn của những tay khủng bố bởi từ những năm 1980, thị trấn này đã lún sâu vào khủng hoảng. 40% thanh niên không có việc làm. Nghèo, bất mãn là một trong những nguyên nhân dễ dàng đẩy nhiều thanh niên Molenbeek vào vòng tay của các phần tử Hồi giáo cực đoan.
Bên cạnh thất bại trong chính sách hội nhập hay cảnh bần cùng còn phải kể đến yếu tố bản sắc và tôn giáo. Đây là nguyên nhân thứ 4 và thứ 5 khiến Bỉ trở thành cánh cổng dẫn vào châu Âu của quân khủng bố nhân danh Hồi giáo. Giới quan sát cho rằng Saudi Arabia theo khuynh hướng cực đoan có ảnh hưởng rất lớn đối với cộng đồng Hồi giáo ở Bỉ. Từ những năm 1960, Nhà vua Baudouin của Bỉ vì muốn dễ dàng mua bán dầu mỏ với Riyadh nên đã cho phép Saudi Arabia xây dựng một đền thờ Hồi giáo lớn ngay tại Brussels. Riyadh đã thành lập Trung tâm Hồi giáo và Văn hóa tại Bỉ. Đây là nơi phổ biến tư tưởng và giáo lý khắt khe nhất trong đạo Hồi và IS chiêu dụ các chiến binh trên cơ sở của những tư tưởng đó.
MINH CHÂU
