Bộ trưởng Bộ GD-ĐT luôn là một “ghế nóng”, bởi sự quan tâm đặc biệt của từng người dân, từng gia đình đối với lĩnh vực giáo dục. Ngày 9-4, ngay sau khi được Quốc hội phê chuẩn bổ nhiệm chức vụ Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, tân Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ đã có cuộc trao đổi nhanh với PV Báo SGGP bên hành lang Quốc hội.
Tân Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ. Ảnh: VGP
- Phóng viên: Chúc mừng ông được Quốc hội tín nhiệm phê chuẩn giữ chức vụ Bộ trưởng Bộ GD-ĐT. Ông có sợ áp lực của ghế nóng Bộ trưởng Bộ GD-ĐT?
>> Bộ trưởng PHÙNG XUÂN NHẠ: Trong quan điểm của tôi, tôi không sợ đó là “ghế nóng”, tôi không ngồi thì người khác cũng phải ngồi. Nóng thì mình sẽ có cách. Đã làm trong ngành nhiều năm, tôi thấu hiểu những khó khăn, gian khổ không hề nhỏ mà các vị Bộ trưởng tiền nhiệm đã phải trải qua. Nay được đặt vào cương vị ấy, tôi ý thức sâu sắc rằng có rất nhiều thử thách đang chờ ở phía trước. Mặc dù vậy, tôi rất tin tưởng vào thành công vì GD-ĐT là lĩnh vực được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội dành cho sự quan tâm đặc biệt. Tôi tin chúng ta có rất nhiều chuyên gia giỏi và đầy nhiệt huyết ở cả trong và ngoài nước. Nếu tranh thủ được trí tuệ và nhiệt tình của họ thì lo gì ngành GD-ĐT của chúng ta không có “hòn núi cao”. Tôi sẽ thành tâm lắng nghe và tạo điều kiện để các bậc cao minh, trí giả cũng như người dân bình thường đều có thể hiến kế hoặc đưa ra những suy nghĩ tâm huyết của mình.
- Ngay lúc này, người dân đang rất muốn biết những việc mà tân Bộ trưởng Bộ GD-ĐT sẽ ưu tiên làm trong thời gian tới?
Chúng tôi đang đứng trước đòi hỏi đổi mới của cuộc sống, trước yêu cầu hội nhập, trước nhu cầu của con người: nhu cầu được học hành tử tế, được sống vui vẻ, được sống trong xã hội yên bình. Đó là nhu cầu chính đáng của bất kỳ người dân nào. Mình được giao nhiệm vụ này mà lại không chú trọng đến nhu cầu đó một cách thực sự thì không đúng, vì bản chất của giáo dục là con người, càng không phải là những cái trung gian. Sách giáo khoa, chương trình…, đó chỉ là những cái công cụ để đáp ứng quá trình đổi mới, đó không phải là mục tiêu, mục đích. Mục tiêu là đào tạo những con người thực sự nhân văn, biết sống, biết làm việc, học để làm người. Bác Hồ của chúng ta cũng đã nói về mục tiêu này rồi. Nên nếu như chỉ dừng lại mục tiêu của giáo dục là chương trình, sách giáo khoa là không đúng. Mục tiêu của giáo dục phải là con người.
Đồng thời phải rất lắng nghe mưu cầu của con người. Vì mưu cầu của con người là được sống một cách tự thân. Ngay cả những người nghèo nhất họ cũng có mưu cầu được sống một cách thanh thản, bản thân những tội phạm họ cũng không muốn làm tội phạm nhưng vì hoàn cảnh xô đẩy. Thế nên, giáo dục tội phạm là phần ngọn chứ không phải gốc. Gốc là giáo dục thế nào để hạn chế phần xấu, tăng phần thiện lên, chứ không phải chỉ dừng lại ở khung chương trình, sách giáo khoa hay cách thức giảng dạy - đó là công việc của các thầy, các thầy phải làm.
Vừa qua, tôi quan sát thấy chúng ta mất thời gian để bàn về việc của các thầy. Việc của các thầy cứ tung ra xã hội. Việc của các thầy là chương trình thế nào, dạy thế nào, tổ chức thi thế nào - đó là việc của các thầy. Còn yêu cầu, quan tâm của xã hội là người nào cũng được tiếp cận với giáo dục tốt và giáo dục là để khơi dậy mặt tốt của con người. Đừng đổ hết lỗi cho giáo dục. Nhà trường - gia đình - xã hội là mối quan hệ không thể tách rời. Giáo dục có cố gắng đến mấy nhưng môi trường xã hội, cộng đồng không đồng hành mà chỉ bình luận, chỉ kêu thì cũng không được.
- Câu chuyện đổi mới chương trình, sách giáo khoa chưa bao giờ hết nóng. Và ông đảm nhận vị trí Bộ trưởng khi vấn đề này vẫn đang rất bề bộn?
Xưa nay, mọi người mất nhiều công sức để nói về đổi mới chương trình, sách giáo khoa, nhưng đó là câu chuyện của các thầy, câu chuyện của nhà trường. Với yêu cầu, mục tiêu đổi mới đặt ra như thế thì các thầy phải làm thế nào, đó là công việc có tính chất nghiệp vụ. Không nên mang nghiệp vụ ra để xã hội bàn. Xã hội đòi hỏi về vấn đề con người, đừng đưa ra đòi hỏi về giáo trình, sách giáo khoa, bởi đó hoàn toàn là công việc của các thầy, của nhà trường. Nếu các thầy không đáp ứng được mục tiêu đầu ra thì sách giáo khoa không giải quyết được cái gì. Ví dụ học sinh phổ thông học xong thì ngoan ngoãn, cơ bản, nề nếp. Nhưng từ dạy nghề trở đi phải chuyên nghiệp. Như vậy, phổ thông giáo dục con người, đó là nơi ươm mầm để có rất nhiều người theo học nghề bác sĩ, theo nghề này, nghề kia. Giáo dục phổ thông giống như nền móng, từ đó ra làm bác sĩ, công nhân, kỹ thuật, để từ đó tất cả bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau, không thể có chuyện ông giáo sư coi thường ông công nhân.
Nói vậy để các bạn chia sẻ, tôi tiếp cận theo hướng đó chứ không “nhảy” vào thế nào là chương trình, sách giáo khoa. Đó là nhiệm vụ của các ông Thứ trưởng, Vụ trưởng sẽ phải làm. Các ông làm thế nào thì tôi hướng dẫn, tôi kiểm tra. Tôi cũng quan niệm giáo dục là con người, đó là một công trình lớn được xây dựng liên tục trong nhiều năm. Nếu làm như chiến dịch thì làm xong rồi tắt luôn. Nhiệm vụ của tôi là tạo niềm tin. Chỉ khi xã hội có niềm tin vào giáo dục thì đó mới thắng lợi. Còn khi chưa có niềm tin vào giáo dục thì vẫn thất bại.
- Vậy tân Bộ trưởng sẽ xây dựng niềm tin đó bằng cách nào?
Bằng nhận thức của mình. Có những công việc chỉ những người trong ngành bàn với nhau. Có những công việc cả xã hội cùng bàn. Không nên lẫn lộn hai thứ.
Bây giờ bảo Bộ trưởng phải làm việc A, B, C, D thì đó không phải là công việc của Bộ trưởng. Nhưng Bộ trưởng phải sắp xếp, tạo được định hướng, đặc biệt là tạo được hứng khởi để anh em có niềm tin, phấn chấn. Bây giờ phải thổi được tự hào, niềm hứng khởi vào đội ngũ hàng triệu giáo viên, thậm chí thổi cả cái hổ thẹn (nếu có) cho hàng triệu giáo viên để các thầy cô thấy được điều đó. Các thầy cô giáo là “kỹ sư tâm hồn”, rất nhạy cảm, nhạy cảm hơn cả nghệ sĩ, khi họ đã buồn rồi thì làm sao họ “sáng tác” được. Do đó, trước khi làm cho xã hội tin thì người trong ngành phải tin đã. Phải động viên, không được mắng mỏ, chê bai các thầy cô.
Quyết định sự thành bại của sự nghiệp này là ở nhân tố con người. Do vậy, để triển khai kế hoạch đổi mới căn bản, toàn diện, trước hết phải tính đến nhân tố giữ vai trò quyết định này. Mặc dù còn có muôn vàn khó khăn, nhưng các thầy cô giáo ở tất cả các cấp học sẽ đóng vai trò tiên phong trong sự nghiệp này. Giáo viên cần phải có vị trí xứng đáng với vai trò đó. Học sinh phổ thông cũng như sinh viên các trường ĐH-CĐ và chuyên nghiệp phải được coi là đối tượng trung tâm của sự nghiệp đổi mới. Chất lượng đầu ra của đối tượng này sẽ là thước đo mức độ thành công của sự nghiệp đổi mới.
- Xin cảm ơn Bộ trưởng!
PHAN THẢO (thực hiện)
