Các bà nội trợ thường tích trữ khá nhiều thức ăn, có khi phải dùng tới rằm tháng giêng. Tết đến, người lớn thường rượu bia, trẻ con thì thoải mái uống nước ngọt. Nhưng bữa thì quá no, quá dư dả, bữa lại vui quá, đi chơi bỏ bữa ăn. Kết quả là sau tết, người nào dễ ăn sẽ lên vài ký, trong khi người khó ăn càng gầy thêm. Chế độ ăn không cân bằng như vậy sẽ gây ra một số bệnh lý, nhất là ở trẻ em và người già, những đối tượng kém khả năng thích nghi với những thay đổi của môi trường sống.
Chính sự kết hợp các món ăn chưa hợp lý dẫn đến sự khập khiễng nói trên. Những sai lầm đó là dùng quá nhiều chất bột đường trong một bữa ăn với những món trùng lắp. Ví dụ ăn bánh chưng nhưng vẫn thêm cơm hay bún, miến. Các bữa ăn như vậy quá dư tinh bột, dễ lên cân quá mức. Dư bột đường còn do bánh, mứt, kẹo, nước ngọt. Quá nhiều dầu mỡ do nhiều món chiên xào cùng lúc. Quá nhiều chất đạm vì vừa có thịt heo, thịt bò, thịt gà, giò chả lại vừa có thêm hải sản. Quá nhiều muối do những món dưa muối mặn, thực phẩm chế biến sẵn, không có lợi cho sức khỏe, nhất là người có bệnh tim mạch, cao huyết áp hay bệnh lý gan thận. Thiếu rau và trái cây là nguồn cung cấp chất xơ và vitamin giúp cơ thể khỏe mạnh. Chất xơ cũng giúp giảm hấp thu chất béo, điều hòa đường huyết.
Để khắc phục tình trạng trên, cần chọn món ăn vừa phải, xoay vòng để thưởng thức nhiều món, không dư năng lượng mà lại thấy ngon miệng. Hạn chế chiên xào và thực phẩm chế biến sẵn. Nên tăng phần thủy hải sản thay vì thịt đơn thuần vì ít gây tăng cholesterol máu và mỡ, dễ hấp thu cũng như có lợi cho sức khỏe hơn. Chọn những món ăn có nhiều rau để tăng chất xơ và giảm năng lượng đưa vào. Ăn trái cây nhiều hơn. Chọn nước trái cây không đường hay nước lọc thay cho nước ngọt, hạn chế bớt đồ ngọt, nhất là ở trẻ em dễ gây béo phì, chán ăn và sâu răng. Rượu bia chỉ dùng thật hạn chế để khai vị. Để cho bữa ăn tốt hơn, cần bố trí hợp lý, không bỏ bữa. Với người già và trẻ em, nếu bất đắc dĩ không thể ăn đúng bữa thì có thể uống sữa thay thế. Ăn đủ no, không ăn cố. Nếu thiếu rau có thể sử dụng trái cây thay thế, phải tận dụng nguồn rau và trái cây trong dịp tết.
BS THU HẬU
(Khoa Dinh dưỡng BV Nhi đồng 2 TPHCM)
