Sau một thời gian tụt dốc và trầm lắng do một số chính sách của châu Âu - thị trường chủ đạo của hoạt động mua bán carbon, thì gần đây thị trường này đã có dấu hiệu khôi phục, đặc biệt là sau hội nghị Biến đổi khí hậu của Liên hiệp quốc diễn ra tại Paris (Pháp) vào năm ngoái (COP 21).
Giảm 32% - 50% chi phí ứng phó biến đổi khí hậu
Ngân hàng Thế giới (WB) vừa công bố báo cáo Hiện trạng và xu thế Định giá carbon 2016. Báo cáo cho biết, định giá carbon thường là phương pháp tiết kiệm nhất giúp đạt mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính nếu được phối hợp đúng cách với các chính sách giảm nhẹ biến đổi khí hậu, các chính sách thuế, quản lý nhà nước và các chính sách ưu đãi khác. Hoạt động này cũng giúp các chính phủ và doanh nghiệp ra các quyết định dài hạn, khuyến khích đầu tư vào công nghệ phát thải carbon thấp, qua đó, cải thiện môi trường và sức khỏe con người nhờ giảm các chất ô nhiễm liên quan đến việc đốt cháy nguyên liệu hóa thạch.
Rừng ngập mặn Cần Giờ hiện nay
Thỏa thuận Paris đạt được tại COP21 đã đặt nền móng cho một sự hợp tác toàn cầu thông qua thị trường carbon. Trên 100 nước đang nghiên cứu đưa sáng kiến định giá carbon vào trong cam kết “Đóng góp quốc gia” của mình, thông qua việc buôn bán carbon trong nội bộ mỗi nước cũng như giữa các nước, cấp tín chỉ quốc tế, đánh thuế carbon và nhiều biện pháp khác. “Càng tăng cường hợp tác thông qua buôn bán carbon thì càng tiết kiệm được nhiều và càng có thể nâng cao kỳ vọng của các nước trong thời gian ngắn”, ông John Roome - Giám đốc cao cấp về biến đổi khí hậu của WB khẳng định. Bởi lẽ, theo hợp tác mới này, một nước sẽ được hưởng lợi từ hoạt động giảm thiểu khi các hoạt động đó giúp một nước khác hoàn thành nghĩa vụ “Đóng góp quốc gia” của mình. Báo cáo cho biết các nước có chi phí giảm nhẹ thấp có thể thu được một khoản từ 2%-5% GDP và dùng khoản tiền đó đầu tư nhằm đạt mục tiêu giảm phát thải vào năm 2050. WB tính toán, việc mua bán tín chỉ carbon sẽ giúp cắt giảm 32% chi phí ứng phó biến đổi khí hậu từ nay đến năm 2030 và hy vọng đến giữa thế kỷ này sẽ cắt giảm được 50% chi phí.
Ngược lại, nếu không các nước không tăng cường buôn bán carbon, mục tiêu cắt giảm phát thải để đạt mục đích nhiệt độ chỉ tăng 2oC hay thấp hơn sẽ khó có thể đạt được.
Triển vọng 2017
Trên thực tế, đà phát triển định giá carbon ngày càng mạnh lên. Trong năm 2016 có 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, trên 20 thành phố, tiểu bang và vùng, trong đó có 7 trong số 10 nền kinh tế lớn nhất thế giới đã thực hiện định giá carbon. Phạm vi điều chỉnh phát thải của các sáng kiến định giá carbon đã tăng 3 lần trong thập kỷ vừa qua và tương đương 7 tỷ tấn dioxide carbon (GtCO2e), tức là khoảng 13% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu. Ngoài ra, chính phủ các nước cũng thu được 26 tỷ USD từ các sáng kiến định giá carbon trong năm 2015, tăng 60% so với năm 2014. Bên cạnh đó, trong vòng 2 năm trở lại đây đã có 2 sáng kiến định giá carbon mới được khởi động: British Columbia (áp giá lên phát thải từ các nhà máy khí hóa lỏng tự nhiên trong khuôn khổ thuế carbon) và Úc (thực hiện cơ chế phòng vệ đối với Quỹ giảm phát thải, theo đó nhà chức trách yêu cầu các đơn vị, tổ chức có mức phát thải vượt mức cho phép phải mua tín chỉ để bù trừ vào khoản vượt mức của họ). Tháng 4-2016, Hội đồng định giá carbon cao cấp của thế giới đã kêu gọi cộng đồng quốc tế nâng gấp đôi tỷ lệ lượng khí phát thải được điều chỉnh lên 25% vào năm 2020 và tiếp tục tăng gấp đôi mức đó lên 50% sau 1 thập kỷ nữa.
Thế nhưng, theo dự báo của WB, sang năm 2017 thị trường carbon sẽ còn “sáng sủa” hơn bởi có thể là năm có số lượng tăng trưởng các sáng kiến định giá carbon để đối phó với tình trạng phát thải toàn cầu lớn nhất. Nếu Hệ thống buôn bán phát thải quốc gia Trung Quốc (ETS) được thực hiện trong năm 2017 như dự định thì đây sẽ là sáng kiến định giá carbon lớn nhất thế giới, lớn hơn cả hệ thống ETS của EU. Ước tính ban đầu cho thấy khối lượng phát thải thuộc phạm vi điều chỉnh của các sáng kiến định giá carbon sẽ tăng từ 13% - 20% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu.
Đây sẽ là tín hiệu cực kỳ vui đối với Việt Nam. Vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thành lập một Ban chỉ đạo có sự tham gia của lãnh đạo nhiều bộ ngành để thực hiện dự án “Chuẩn bị sẵn sàng cho xây dựng thị trường carbon tại Việt Nam”. Dự án này cũng do WB tài trợ với mục tiêu xây dựng, thực hiện và phổ biến các chính sách, công cụ quản lý nhà nước đối với các hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính phù hợp với điều kiện quốc gia, đồng thời thí điểm xây dựng tín chỉ carbon và lộ trình tham gia thị trường carbon trong nước cũng như thế giới.
| |
KHÁNH LÊ
