Năm 2011 TPHCM đã giải quyết việc làm cho 292.000 lao động nhưng vẫn còn trên 105.700 lao động thất nghiệp. Bên cạnh đó, doanh nghiệp vẫn không tuyển dụng đủ công nhân (CN) làm việc. Liệu năm 2012 những nghịch lý trên có tồn tại?
- Trên 100.000 người thất nghiệp
Theo Trung tâm Dự báo nhu cầu và thông tin thị trường lao động TPHCM (FALMI), năm 2011 do tình hình khó khăn trong sản xuất, kinh doanh nên có khoảng 30% DN vừa và nhỏ phải ngừng hoặc tạm ngừng hoạt động. Chính vì vậy, thị trường lao động có nhiều biến động khiến hơn 30% lao động phổ thông “nhảy việc”, nhiều nhất ở các ngành nghề như dệt may, cơ khí, điện tử, xây dựng, bán hàng, phục vụ…
Ông Trần Xuân Hải, Giám đốc Trung tâm GTVL TPHCM, cho biết trong năm 2011, tại TPHCM có 105.737 người đăng ký thất nghiệp, tăng 156,7% so với cả năm 2010 và số tiền chi trợ cấp thất nghiệp lên đến 424 tỷ đồng. Mặc dù số lượng người thất nghiệp tăng nhưng các DN vẫn thiếu lao động kể cả lao động phổ thông thuộc nhóm ngành nghề như: điện tử - viễn thông, cơ khí - luyện kim, dệt may, da giày, nhựa… Điều này cho thấy tình trạng nghịch lý vừa thừa vừa thiếu của thị trường lao động.
Bà Trương Lê Mỹ Ngọc, Giám đốc FALMI, phân tích, thị trường lao động TPHCM phát triển cùng với tác động của tình hình lạm phát và biến động tăng của chỉ số giá tiêu dùng, đã tạo nghịch lý giữa cung – cầu lao động. Người thất nghiệp hoặc mất việc làm tăng trong khi nhiều doanh nghiệp không tuyển được lao động. Có hai lý do cơ bản gây thất nghiệp, đó là có ít chỗ làm việc so với nhu cầu của người tìm việc làm phù hợp ngành nghề đã được đào tạo; và ngược lại, tuy số lượng chỗ làm việc nhiều nhưng nhiều lao động không đáp ứng trình độ hoặc không muốn làm những công việc đó.
Trường hợp thứ nhất “thiếu hụt chỗ làm việc”, trường hợp thứ hai “không phù hợp cơ cấu đào tạo nghề và nhu cầu nhân lực”, như vậy có thể nhận định nguyên nhân chính dẫn đến thất nghiệp là đào tạo nghề, kỹ năng nghề, dự báo nhu cầu, phân bổ nguồn nhân lực và các chính sách thu hút, sử dụng lao động mất cân đối, chưa đáp ứng yêu cầu thực tế kinh tế - xã hội.
Tình trạng phân bố nhân lực không đồng đều giữa các khu vực kinh tế, ngành kinh tế đã tạo ra sự mất cân đối giữa nhu cầu nhân lực và nhu cầu việc làm. Bên cạnh đó, tổ chức hệ thống dự báo nhu cầu nhân lực, thông tin thị trường lao động, dịch vụ giao dịch thị trường lao động (tư vấn, giới thiệu việc làm, cung ứng lao động) chưa có hiệu quả cao.
Ngành cơ khí đang rất cần nhân lực nhưng cung không đủ cầu.
- Ngành cơ khí luôn luôn thiếu
Theo khảo sát và phân tích của FALMI, dự báo nhu cầu nhân lực thành phố năm 2012 có 265.000 chỗ làm việc, trong đó 120.000 chỗ làm việc mới, trong đó nhu cầu lao động nữ chiếm 57,7%. Tuy nhiên, theo ông Trần Anh Tuấn, Phó Giám đốc FALMI, nhận định năm 2012 thị trường lao động vẫn còn nhiều khó khăn, biến động. Trong quý 1-2012, nhu cầu tuyển dụng nhiều nhất là lao động phổ thông cho các ngành dệt may, da giày, chế biến thực phẩm, xây dựng, cơ khí, điện tử… Vào các quý 2 và 3, thị trường lao động sẽ tiếp tục biến động về cung cầu và tập trung vào lao động có tay nghề, trình độ ở ngành nghề cơ khí, công nghệ thông tin, quản lý nhân sự, marketing, bán hàng, xây dựng, kiến trúc…
Một số ngành nghề có nguồn cung nhân lực tiếp tục tăng nhanh như quản lý điều hành, kho bãi - vật tư - xuất nhập khẩu, tin học, quản trị kinh doanh, sẽ mất cân đối về chất lượng nhân lực trong năm 2012. Mỗi năm tại TPHCM có khoảng 55.000 sinh viên đại học, cao đẳng ra trường, tính cả số học viên trung cấp, công nhân kỹ thuật, đào tạo nghề ngắn hạn thì có khoảng 180.000 người có nhu cầu việc làm. Tuy nhiên, chỉ 50% sinh viên ra trường có việc làm phù hợp năng lực và phát triển tốt, 50% làm việc trái ngành nghề, thu nhập thấp, việc làm không ổn định và có thể chuyển công việc khác.
“Sự mất cân đối trong cung cầu lao động có nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chủ yếu là do hệ thống đào tạo còn nhiều bất cập, không bám sát diễn biến của thị trường. Cụ thể như ngành tài chính - kế toán luôn có số lượng người tìm việc làm vượt nhu cầu tuyển dụng trên 30%, trong khi ngành cơ khí tại TPHCM cần trên 10.000 lao động, nhưng nguồn cung không thể đáp ứng.
Còn các ngành như điện - điện công nghiệp - điện lạnh, xây dựng, hóa chất, chế biến lương thực - thực phẩm… có nhu cầu tuyển dụng nhiều nhân lực nhưng nguồn cung chỉ đáp ứng được 60%. Điều này đòi hỏi phải có một sự liên kết chặt chẽ và thực chất giữa các trường nghề với hệ thống doanh nghiệp, nếu không muốn nghịch lý tiếp tục tồn tại” – ông Tuấn nói.
HỒ THU
