Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 30c/NQ-CP xác định những mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm của chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020. Đặc biệt, nghị quyết đề ra việc thực hiện chế độ thi nâng ngạch theo nguyên tắc cạnh tranh; thi tuyển cạnh tranh để bổ nhiệm các vị trí lãnh đạo, quản lý từ cấp vụ trưởng và tương đương ở trung ương, giám đốc sở và tương đương ở địa phương trở xuống. Đây là một sự đột phá quan trọng và cần thiết, vấn đề là thực hiện như thế nào.
Hội thi Bí thư chi bộ giỏi do Đảng bộ Khối Dân - Chính - đảng TPHCM tổ chức. Ảnh: Vân Khanh
Có cạnh tranh mới có chất lượng
Ngay từ năm 2003 TPHCM đã nghiệm thu đề án thi tuyển cạnh tranh chức danh trưởng phó phòng. Thế nhưng, vì quá nhiều lý do nên đến nay đề án này vẫn chưa được triển khai. Chỉ riêng Sở Xây dựng TPHCM trong phạm vi thẩm quyền của mình đã tự tổ chức thi tuyển chức danh trưởng phó phòng trong nội bộ sở. Thế rồi TP Đà Nẵng và tỉnh Long An đã nhanh chân tiến hành việc thi tuyển cạnh tranh các chức danh trưởng phó phòng.
Từ thực tế cuộc sống và đòi hỏi của người dân về việc được cung cấp những dịch vụ hành chính có chất lượng cao, đã bắt buộc cơ quan công quyền phải có những đột phá đối với việc cải thiện chất lượng đội ngũ cán bộ công chức. Đối với đội ngũ cán bộ công chức nói chung, vừa qua nhiều địa phương đã tiến hành nghiêm túc việc thi tuyển cạnh tranh và đã bắt đầu áp dụng quy định về công chức dự bị. Còn đối với công chức lãnh đạo các cấp, chất lượng vẫn chưa được cải thiện, vẫn hay theo cung cách sống lâu lên lão làng. Có một nguyên tắc trong việc cung cấp dịch vụ: Muốn có chất lượng dịch vụ cao vừa lòng khách hàng, phải thông qua cơ chế cạnh tranh trong việc cung cấp dịch vụ. Đối với việc cung cấp dịch vụ hành chính công cũng vậy. Nhưng chỉ duy nhất cơ quan công quyền cung cấp loại dịch vụ này, vậy nguyên tắc cạnh tranh ở đây thực hiện như thế nào? Chỉ có cách tuyển chọn công chức ngồi ở vị trí cung cấp dịch vụ theo cơ chế cạnh tranh. Vị trí quan trọng nhất là chức danh trưởng phó phòng. Phòng ban là nơi tiếp xúc giải quyết trực tiếp công việc của công dân, vai trò trách nhiệm người đứng đầu ở đây rất quan trọng, có tính chất quyết định. Chủ tịch, phó chủ tịch quận - huyện, chánh phó giám đốc sở cũng quan trọng nhưng chỉ giữ vai trò gián tiếp.
Quy hoạch động, quy hoạch mở
Có lẽ khó khăn lớn nhất là nếu qua thi cử cạnh tranh những cá nhân được quy hoạch cấp ủy hoặc đang là cấp ủy không trúng tuyển thì sao? Xử lý như thế nào? Lỡ ai đó ngoài diện quy hoạch trúng tuyển?… Khó khăn này nằm ở chỗ đây là việc tuyển công chức lãnh đạo cấp trưởng phó phòng cho chính quyền, nhưng lâu nay theo quy định công tác cán bộ nói chung là công việc của Đảng. Phải nhìn nhận rằng chúng ta đang trong quá trình đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với chính quyền. Nếu không đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, chính quyền không có những thay đổi tích cực về chất trong việc phục vụ nhân dân. Không nâng cao chất lượng mọi mặt của đội ngũ cán bộ công chức sẽ không tránh khỏi đối mặt trước những nguy cơ, thách thức không nhỏ. Dẫu rằng việc đột phá thi tuyển cạnh tranh các chức danh lãnh đạo chỉ như viên gạch nhỏ trong việc xây dựng chính quyền, làm trong sạch nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, nhưng phải bắt đầu từ việc đặt những viên gạch, nếu không sẽ chẳng xây dựng được gì.
Giải pháp có thể dễ chấp nhận nhất là cứ xem các ứng viên dự thi nằm trong diện quy hoạch động, quy hoạch mở của một chức danh nào đó thay vì quy hoạch khép kín hẹp chỉ có một người cho một chức danh như xưa nay. Ngoài ra có thể áp dụng bước sơ tuyển, xét tuyển trước những người đủ các yếu tố, tố chất cần thiết. Mặt khác phải dần thay đổi quan niệm về biên chế, vì đây là một nguyên nhân đưa đến sức ỳ và trì trệ, thay cơ chế biên chế bằng cơ chế hợp đồng linh hoạt đối với đội ngũ công chức nói chung kể cả công chức lãnh đạo. Thay đổi cách đánh giá thành tích của cán bộ công chức từ lòng trung thành, ý thức giác ngộ chung chung bằng cách đánh giá theo kết quả, hiệu quả công việc một cách định lượng, đánh giá dựa theo kết quả đầu ra…
Muốn cải cách hành chính thành công, phải có quyết tâm chính trị cao, được nhân dân đồng tình ủng hộ và được đại bộ phận công chức đồng tình chấp hành. Vấn đề ở đây là các cấp lãnh đạo phải có quyết tâm chính trị cao, từ quyết tâm sẽ đẻ ra nhiều sáng kiến cách làm.
Diệp Văn Sơn
