Sự kiện cựu Ngoại trưởng Đức, nhân vật cao cấp của đảng Dân chủ xã hội (SPD), Frank Walter-Steinmeier, vừa bị cáo buộc đạo văn trong luận án tiến sĩ đã nhanh chóng trở thành đề tài được dư luận mổ xẻ và đặt câu hỏi về học vị thật sự của những người giữ các vị trí quan trọng trên chính trường Đức.
Giáo sư Uwe Kamenz thuộc Trường Đại học Dortmund cho biết đã tìm thấy 400 đoạn có những sự trùng khớp đáng ngờ và 60 đoạn không được trích nguồn rõ ràng khi so sánh luận án tiến sĩ luật năm 1991 của ông Steinmeier tại Đại học tổng hợp Giessen với khoảng 100 tài liệu nguồn khác.
Ông Kamenz đề nghị trường Giessen tiến hành điều tra và có thể tước bằng tiến sĩ của ông Steinmeier. Ông Steinmeier từng làm ngoại trưởng nhiệm kỳ 2005-2009 và từ năm 2007-2009 là phó thủ tướng Đức. Hiện nay ông là Chủ tịch đoàn nghị sĩ SPD tại Hạ viện Đức và sẽ là một trong 6 nhà lãnh đạo của đảng này tham gia đàm phán với đảng Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/SPD) bảo thủ của Thủ tướng Angela Merkel về khả năng thành lập chính phủ đại liên minh.
Vụ tố đạo văn này chỉ là trường hợp mới nhất trong hàng loạt vụ bê bối liên quan đến các chính trị gia Đức. Vào tháng 2-2013, đồng minh của bà Merkel là bà Annette Shavan đã phải từ chức Bộ trưởng Giáo dục sau khi bị Trường Đại học Tổng hợp Duesseldorf tước bằng tiến sĩ vì bà đã sao chép một cách cố ý và có hệ thống nhiều phần trong luận án trước đây.
Năm 2011, ông Karl-Theodor zu Guttenberg cũng phải từ chức Bộ trưởng Quốc phòng sau khi việc đạo văn trong luận án của ông bị phơi bày, một hành động mà khi đó bà Shavan đã lên án là “đáng hổ thẹn”.
Trước thực trạng ngày càng có nhiều quan chức Đức bị phát hiện dính vào các vết nhơ trong học vị, những nhà hoạt động ẩn danh trên internet liên tục tiến hành chiến dịch kiểm tra trên mạng các luận án tiến sĩ nhằm phát hiện thêm các vụ đạo văn mới. Một trong những trang web thường xuyên phát hiện những chứng cứ quan trọng này là VroniPlag Wiki. Trang web đã đặt nghi vấn về trường hợp bằng tiến sĩ của bà Koch-Mehrin, ngôi sao đang lên của FDP, liên minh thứ cấp của đảng Dân chủ cơ đốc giáo cầm quyền của Thủ tướng Angela Merkel và nhiều chính trị gia thuộc các đảng phái khác.
Khi đi sâu vào mổ xẻ nguyên nhân dẫn đến hàng loạt các vụ đạo văn diễn ra ở các chính trị gia Đức gần đây, một số chuyên gia giáo dục cho rằng xuất phát từ nguyên nhân các trường đại học nước này dễ dãi trong việc xét thông qua các luận án tiến sĩ. Bên cạnh đó, việc một giáo viên hướng dẫn phải phụ trách nhiều nghiên cứu sinh một lúc khiến họ xao nhãng chất lượng thật sự của các luận văn. Ở xã hội vốn coi trọng học vị như ở Đức, có tấm bằng giáo sư hay tiến sĩ được xem là cơ hội tiến thân quan trọng. Mức lương cho học vị tiến sĩ hiện đang ở mức cao hơn so với các học vị khác. Chính điều này dẫn đến hiện tượng đua nhau làm luận văn tiến sĩ và xảy ra hiện tượng đạo văn.
Thủ tướng Angela Merkel từng bênh vực cho trường hợp của ông Guttenberg rằng bà chọn ông vì tin tưởng khả năng lãnh đạo trong quân đội chứ không phải vì học vị. Lời bào chữa này cũng hứng chịu không ít sự chỉ trích của dư luận Đức. Bởi lẽ, một chính trị dối trá về học vị của mình thì mấy ai còn tin tưởng về khả năng trung thực khi nắm giữ những vị trí quan trọng trong chính phủ.
THANH HẰNG