Hỏi: Một số nước châu Âu rất kiêng thứ sáu ngày 13. Nhờ ông giải thích nguồn gốc sự kiêng cữ này. HÀ VŨ (Nhà số 8, đường số 2, P 8, Q11, TPHCM)
Bữa tiệc ly, sơn dầu trên bố (1542) của Jacopo Bassano (1515-1592), người Ý. Tài sản của phòng tranh Borghese (Rome)
NGHÊ DŨ LAN: Nhiều người phương Tây tin rằng thứ sáu ngày 13 là ngày xui xẻo, rủi ro... Nỗi sợ hãi (phobia), có tên gọi theo tiếng Hy Lạp là paraskavedekatriaphobia hay friggatriskaidekaphobia, là sự kết hợp của nỗi sợ số 13 (triskaidekaphobia) và ngày thứ sáu (frigga). Nỗi sợ này xuất phát từ một số sự kiện chết chóc, tai họa… được sử sách chép là xảy ra vào thứ sáu ngày 13. Chẳng hạn:
1. Theo Kinh thánh Tân ước, trong bữa tiệc ly (the Last Supper) tối thứ năm có 13 người ngồi cùng bàn trong bữa ăn tối, gồm Chúa Jesus và 12 môn đồ. Môn đồ Judas Iscariot (chết khoảng năm 29-33 đầu Công nguyên) đã phản bội và Chúa bị đóng đinh vào ngày thứ sáu.
2. Thứ sáu ngày 13-10-1307, vua Philip IV (1268-1314) nước Pháp đã cho bắt hết các Hiệp sĩ Đền thờ (Knights Templar), tra tấn dã man và thảm sát họ.
3. Theo http://news.nationalgeographic.com, nhiều nhà nghiên cứu Kinh thánh cho rằng thủy tổ loài người (ông Adam và bà Eve) ăn trái cấm vào ngày thứ sáu, sau đó bị đuổi ra khỏi vườn địa đàng (Eden). Con trai thứ của hai ông bà là Abel bị anh là Cain giết chết cũng vào thứ sáu ngày 13. (Nhưng Cựu ước không chép rõ ngày tháng như vậy!).
Nỗi sợ con số (arithmophobia; fear of numbers) đều có ở các dân tộc, các nền văn hóa khác nhau. Người Việt kiêng cữ ba ngày âm lịch: "Mùng năm, mười bốn, hăm ba,/Đi chơi cũng lỗ huống là đi buôn". Ba số 5, 14 (1+4=5) và 23 (2+3=5) đều là 5 (ngũ), người Hoa nói “wu” (ngũ), gần âm với “wú” (vô) (là không), như vậy phải chăng là do ảnh hưởng Trung Hoa?
Nhiều người Hoa còn sợ số 4 và 14. Lý do: 4 (tứ) nói là “sì”, nghe na ná với “si” (tử - chết); 14 (thập tứ) nói nghe na ná với thập tử. Có câu thập tử nhất sinh (mười phần chết, một phần sống) nên họ rất ngại ở phòng 14 của khách sạn hay bệnh viện, không thích số nhà 14.
Nỗi sợ số 4 còn ảnh hưởng vào cách xây bậc cầu thang: nhiều người cố ý sao cho tổng số bậc cầu thang không được chia chẵn cho 4 vì sợ rằng khi đi hết cầu thang bước chân chót sẽ đặt vào chữ tử (sinh, lão, bệnh, tử) hay chữ không (thành, trụ, hoại, không). Do đó, họ thường làm thêm một bậc thang lẻ để bước chân chót sẽ đặt vào chữ sinh (hay thành) mang ý nghĩa tốt đẹp.
Tất cả các kiểu sợ con số như lược kể trên đây đều là mê tín. Tuy nhiên, phần đông người ta cho rằng “có kiêng, có lành”, tránh các “số xui” cũng chẳng mất mát gì.
