Bội thực truyền hình thực tế

Với những lợi ích kinh tế hấp dẫn, giờ đây, truyền hình thực tế đang chiếm lĩnh sóng truyền hình và được ưu tiên vào những khung giờ đẹp. Đi kèm với những thành công về kinh tế, các chương trình truyền hình thực tế đã và đang lôi kéo dư luận, truyền thông vào những “mê hồn trận” của các trận chiến về thông tin. Mọi quan niệm, phạm trù về tốt - xấu; thật - giả; đúng - sai giờ đây trở thành nỗi ám ảnh với công chúng, khi nói về các chương trình truyền hình thực tế hiện nay.

Kiếm lợi nhuận từ quảng cáo?

Sau các chương trình game show, truyền hình thực tế (THTT) - chủ yếu là những chương trình mua bản quyền từ nước ngoài, hiện đang trở thành trào lưu trên sóng truyền hình. THTT là “món mới” đầy hấp dẫn vì hình thức mới lạ, vì những tình huống bất ngờ, những câu trao đổi của những người tham gia chương trình mang tính tương tác cao… Khán giả thú vị với những màn tranh đua công phu của thí sinh, mãn nhãn với sân khấu được thiết kế lộng lẫy và quan trọng hơn chính là hậu trường đầy sôi động của các chương trình này: từ việc thí sinh từ đâu tới, đi đứng ra sao; ăn ở, tập tành thế nào; ứng xử kiểu gì… khán giả đều nhìn và nghe thấy.

Tuy nhiên, đôi khi chuyện hậu trường lại vượt khỏi tầm kiểm soát của chính những người thực hiện khi một số sự thật vô tình (và cả cố ý) được phơi bày: Thí sinh “chửi như hát hay” trong cuộc thi Vietnam Idol 2010; Quỳnh Anh và mẹ thí sinh này gửi đơn cầu cứu vì cho rằng mình bị BTC chương trình Vietnam’s Got Talent “bạo hành tinh thần”; Minh Hằng “mượn” giọng Lan Anh trong Bước nhảy hoàn vũ; MC Tuấn Tú, ca sĩ Phương Thanh lên tiếng về sự không công bằng trong Bước nhảy hoàn vũ 2012; Vietnam’s Next Top Model lộ kết quả, BTC đòi thí sinh bồi thường tiền tỷ; Giám đốc âm nhạc Giọng hát Việt bị tung clip dàn xếp kết quả…

Có lẽ vì tiêu chí của THTT là “Phản ánh đúng thực tế những gì đang diễn ra trong cuộc thi”, nên BTC đã cố tình chọn lọc những “thực tế” mà họ biết, chắc chắn sẽ tạo chú ý (dù xấu hay tốt). Đủ chuyện ầm ĩ, nhưng đều là những chuyện chẳng hay ho gì, khiến công chúng bắt đầu hoang mang, mất niềm tin về sự “thực tế” có chủ đích, về tính minh bạch, độ chính xác của tin nhắn bình chọn và sự thật của các scandal - liệu có phải là yếu tố (thủ thuật) lôi kéo sự chú ý của khán giả, chỉ với mục đích kiếm lợi nhuận từ quảng cáo?!

Trách nhiệm nhà đài: Đang xem xét!

Về nguyên tắc, chương trình lên sóng, trách nhiệm cuối cùng thuộc về đài truyền hình. Vậy mà, vào những thời điểm “nóng bỏng” nhất, không thấy bóng dáng nhà đài đâu. Trả lời thắc mắc của truyền thông, chỉ là đại diện NSX, may mắn liên lạc được với người có trách nhiệm của đài truyền hình, cũng chỉ nhận được câu trả lời: “Chúng tôi đang xem xét”.

Ông Lưu Vũ Hải, Cục trưởng Cục Phát thanh Truyền hình - Thông tin điện tử cho biết: “Trên truyền hình bây giờ có nhiều nội dung thuộc quản lý của các bộ, ngành khác nhau. Các chương trình biểu diễn nghệ thuật thuộc quản lý của Bộ VH-TT-DL. Tuy nhiên, về nguyên tắc, dù có hợp tác sản xuất thì nhà đài vẫn phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật về báo chí. Vì vậy, trước phản ứng của dư luận, các cơ quan quản lý báo chí luôn yêu cầu các đài phải nghiêm túc lắng nghe phản ánh của dư luận với tinh thần cầu thị để điều chỉnh nếu cần thiết. Cơ quan quản lý nhà nước về truyền hình sẽ xử lý hành chính nếu bộ chuyên ngành kết luận có sai phạm”.

Trên thực tế, hiện chỉ dừng ở nhắc nhở, nên vụ trước chưa kịp nguôi ngoai, vụ sau đã tấn tới. Chỉ đến vụ việc lộ clip sắp đặt, dàn xếp kết quả của nhạc sĩ Phương Uyên, Giám đốc âm nhạc Giọng hát Việt, với quá nhiều diễn biến phức tạp, giới truyền thông và công chúng bất bình; lúc ấy Cục Nghệ thuật biểu diễn mới vào cuộc yêu cầu đơn vị sản xuất và VTV phải giải trình. Đó là động thái “mạnh tay” đầu tiên của cơ quan quản lý nhà nước, dù trước đến nay, THTT đã xảy ra nhiều điều tiếng, nhưng chưa thấy nhà quản lý “sờ gáy” một chương trình hay đơn vị tổ chức nào!

Hai năm lại đây, hầu hết những chương trình THTT nổi tiếng thế giới khi đem về Việt Nam đều được lên sóng đài truyền hình quốc gia , dù trước đó có không ít chương trình đã chào mời ở đài truyền hình địa phương khác, nhưng không được chấp nhận. Có lẽ, lên sóng quốc gia cũng đồng nghĩa với việc chương trình đương nhiên tốt, sẵn sàng bất chấp dư luận góp ý? Mấy ngày qua rộ lên thông tin “Thay Giám đốc âm nhạc Phương Uyên bằng nhạc sĩ Hoài Sa, chỉ là động tác giả” lại khiến khán giả chưng hửng! Có lẽ nào THTT đang thao túng, qua mặt cả khán giả lẫn giới truyền thông và cao hơn là cả cơ quan quản lý nhà nước?!

Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL Hồ Anh Tuấn khẳng định: “Bộ VH-TT-DL đang phối hợp cùng Bộ TT-TT và các đơn vị truyền thông, trong đó có một số đài truyền hình lớn như VTV, HTV, Truyền hình Hà Nội… triển khai thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 65/CT-BVHTTDL về việc chấn chỉnh hoạt động biểu diễn nghệ thuật và trình diễn thời trang; góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, nghệ thuật truyền thống của dân tộc. Trong đó chúng tôi đã trao đổi, góp ý thẳng thắn với các đài truyền hình, những vấn đề gây dư luận không tốt trong thời gian qua, từ những chương trình THTT”.

Trước khi bội thực vì sự “đổ bộ” của các chương trình THTT, chờ cơ quan chức năng “siết lại” việc cấp phép lên sóng chương trình, giờ đây khán giả đã bớt hào hứng (có phần ngán ngẩm) với THTT khi ngày càng có nhiều mặt trái phía sau hậu trường các chương trình THTT bị phơi bày.

Như Hoa