Những căn nhà tồi tàn, cũ nát có nguy cơ đổ sụp bất cứ lúc nào; những căn chòi phủ bạt tạm bợ, chắp vá bị gió giật tung bần bật và chỉ cần một cơn lốc nhẹ thì cả căn chòi bị cuốn bay đi, chỉ còn trơ trụi nền nhà. Vậy mà, hàng trăm hộ dân ở Bãi Lách (thôn Vũng Rô, xã Hòa Xuân Nam, huyện Đông Hòa, tỉnh Phú Yên) đã sống như vậy gần 2 năm nay. Cuộc sống cơ cực này xuất phát từ việc chậm cấp đất tái định cư (TĐC) cho dân khi triển khai dự án đường Phước Tân - Bài Ngã và cảng Vũng Rô.
- Sống tạm
Chỉ qua mấy cơn mưa đầu mùa, làng biển Bãi Lách trở nên tiêu điều, lạnh lẽo. Trong nhà, nước mưa chảy khắp nơi, ngoài ngõ nước ngập lênh láng. Cảnh tượng đầu tiên đập vào mắt chúng tôi là căn chòi của gia đình chị Huỳnh Thị Diệu chỉ phủ bạt bên ngoài, bên trong thì trống huơ trống hoác. Cả năm con người chen chúc trong căn chòi chưa đầy 15m2 che tạm tấm bạt phía trên. Chiếc giường vừa là nơi ngủ, nghỉ cả gia đình và cũng là nơi học tập của ba đứa trẻ. Chị Diệu chua xót, nói: "Nhà nước đền bù cho gia đình tôi 2,6 triệu đồng để di dời lên khu TĐC Suối Rô. Chấp hành chủ trương, tháng 7-2005, tôi dỡ nhà trả mặt bằng, rồi lấy tiền đền bù cùng với tiền dành dụm lâu nay mua vật liệu tập kết khu TĐC Suối Rô chuẩn bị xây nhà thì đùng một cái khu TĐC này bị lún, sạt lở chỉ trong một cơn mưa đầu mùa. Việc cất nhà phải tạm ngưng lại, chúng tôi đi thuê nhà ở, mỗi tháng phải trả 300.000đ. Qua hai năm, số tiền đền bù ít ỏi bây giờ chẳng còn nữa, trong khi cuộc sống thì cứ tiếp tục tạm bợ trong căn chòi bạt che tạm trên nền nhà của người hàng xóm đã tháo dỡ trước đó". Mỗi lần nhìn thấy con học tập trên giường không đèn, không điện, lòng chị Diệu đau như cắt.
Cùng chung cảnh sống tạm, một xóm nhỏ vài chục hộ dân sống gần cảng Vũng Rô cũng đang trong tình trạng thấp thỏm lo âu. Nhà của họ xuống cấp nghiêm trọng, khó mà chống chọi với mưa bão năm nay. Mấy mẹ con chị Tô Thị Thu đã từng tháo chạy thoát thân ra ngoài khi mái nhà và chái bếp bỗng dưng đổ sập! Căn nhà chính của ông Nguyễn Ngọc Tỷ bị tốc mái, rui, lách bị mục nát nằm trong mưa nắng. Để sống qua ngày, ông Tỷ chồng chắn lại nhà dưới vỏn vẹn 10m2 để cả gia đình bốn con người chen nhau làm nơi trú thân. Ông Tỷ bức xúc nói: "Những hộ dân ở đây nhận tiền đền bù từ giữa năm 2005, nhưng đã chờ hơn 2 năm nay vẫn chưa được cấp đất ở TĐC! Tiền đền bù đã tiêu cạn, trong khi đất ở thì chưa giải quyết. Chúng tôi kiến nghị lên các cấp chính quyền nhiều lần, nhưng vẫn chưa thấy hồi âm".
Ông Nguyễn Nhân, Phó thôn Vũng Rô, cho biết: "Năm 1995, UBND tỉnh Phú Yên đã thông báo cho bà con ở Bãi Lách là chuẩn bị giải tỏa nhà cửa để xây dựng cảng Vũng Rô. Gần một thập niên trôi qua, người dân ở đây không dám xây dựng nhà mới hoặc sửa chữa nơi ở khang trang, kiên cố cũng vì tỉnh đã quy hoạch rồi. Hiện này, thôn Vũng Rô còn hơn 120 hộ dân chưa được di dời đến nơi TĐC, mà họ tiếp tục sống tạm bợ ở nơi ở cũ".
- Dân khổ vì chủ đầu tư… làm ẩu!
Khu TĐC mới Suối Rô rộng 15.785m2 được xây dựng đầy đủ hệ thống điện, nước sinh hoạt… đảm bảo phục vụ cho 42 hộ dân Bãi Lách đến TĐC. Đã hơn một năm trôi qua, khu TĐC này hoàn toàn bỏ trống! Ông Đào Ninh, Phó ban quản lý dự án các công trình trọng điểm (Ban QLDA) Phú Yên, cho biết: "Từ đầu năm 2007 đến nay, chính quyền huyện Đông Hòa chỉ mới vận động được 17 hộ dân Bãi Lách bốc thăm đất ở khu TĐC Suối Rô, nhưng chưa có hộ dân nào đến xây dựng nhà ở!".
Vì sao người dân không chịu đến khu TĐC Suối Rô? Có lẽ người dân vẫn còn lo lắng không biết nơi này có lại bị sụt, lún giống như cách đây 2 năm. Sự cố sụt, lún xảy ra hồi tháng 9-2005, khi khu TĐC Suối Rô vừa hoàn thành, chính quyền cấp đất cho dân xây nhà. Khi người dân tập kết vật liệu đến xây thì cũng là lúc Phú Yên vào mùa mưa, nên chỉ qua một trận mưa thì khu TĐC sạt lở nghiêm trọng, nền đất trụt thành hố sâu, làm nứt móng, vách tường những nhà mới xây như hộ ông Bạch Sĩ Phi, Bạch Sĩ Phong…
Nguyên nhân sụt, lún đã được Sở Xây dựng xác định: "Khu TĐC Suối Rô chưa được duyệt hồ sơ thiết kế kỹ thuật, nhưng chủ đầu tư đã vội vàng cho đơn vị thi công san lấp mặt bằng mà không thi công hệ thống thoát nước ở phía mái núi đường nhựa từ quốc lộ 1A xuống cảng Vũng Rô, nên nước tập trung tại con suối phía Đông rồi chảy xuyên ngầm qua các khe đá ở bên dưới khu vực san nền làm nền bên dưới bị rỗng!". Chính vì việc làm cẩu thả của cơ quan chức năng nên khiến việc xây nhà của người dân phải tạm ngưng để khắc phục, sửa chữa. Mãi đến tháng 11-2006, công việc sửa chữa, khắc phục mới hoàn thành.
Cũng theo ông Đào Ninh, ngoài khu TĐC Suối Rô, đơn vị còn xây dựng khu TĐC lấn biển Bãi Ngà (rộng 15.210m2) giải quyết đất ở cho 60 hộ. Theo kế hoạch, toàn bộ các hộ dân ở Bãi Lách được giải tỏa, di dời đến nơi TĐC để vào năm 2005 đường Bãi Ngà, cảng Vũng Rô hoàn thành. Thế nhưng, do sự cố trụt lở ở 2 khu TĐC này, UBND tỉnh quyết định dừng dời dân đến TĐC ở Bãi Ngà và đang triển khai xây dựng khu TĐC Phú Lạc (ở phía Bắc cầu Đà Nông, xã Hòa Hiệp Nam, huyện Đông Hòa) rộng chừng 5ha. Đến nay, Trung tâm Tư vấn quy hoạch và kiểm định xây dựng tỉnh Phú Yên mới đo đạc, lập quy hoạch để Sở Xây dựng Phú Yên thẩm định, trình UBND tỉnh phê duyệt. Sau đó, Ban QLDA mới lập các thủ tục thiết kế dự án để trình duyệt, tổ chức đấu thầu, thi công… Nếu nhanh nhất thì cũng phải đến quý 2-2008 mới xây dựng hoàn thành khu TĐC Phú Lạc!
Vậy là hàng trăm hộ dân lại tiếp tục cuộc sống tạm để chờ cấp đất TĐC. Bao giờ người dân trong vùng quy hoạch Vũng Rô mới an cư lạc nghiệp?.
TRẦN ĐỨC
