* Em 20 tuổi, dễ bị đi ngoài lỏng. Đường ruột em có vấn đề gì không, và em nên áp dụng chế độ dinh dưỡng hàng ngày ra sao để bụng ổn hơn và ăn uống ngon miệng hơn (bây giờ em rất sợ ăn). (Nguyễn Thị Hải, Gia Lâm, Hà Nội)
* Tình trạng này thường là do nhiễm một loại ký sinh trùng gọi là amip hoặc vệ sinh thực phẩm không bảo đảm. Em nên đi khám ở một BS nội khoa và xét nghiệm phân, sau đó tuân thủ tốt chế độ điều trị (nếu nhiễm amip, phải uống thuốc đến 14 ngày mới được xem là đủ), đồng thời chú ý bảo đảm vệ sinh trong ăn uống.
Sau khi điều trị, thường sẽ ăn ngon miệng và lên cân. Nếu ăn chưa thấy ngon miệng, có thể ăn thêm mỗi ngày 2 hủ sữa chua để cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, sau đó ăn thêm các bữa phụ vào quãng giữa các bữa ăn chính và trước khi đi ngủ các thực phẩm như chuối, chè, khoai, sữa, mì, phở, miến... Nói chung người lớn trung bình nên uống mỗi ngày 400-500ml sữa hoặc sữa chua. Em có thể chọn bất kỳ loại sữa nào, như Nuti, EnPlus... miễn là thấy ngon và uống được nhiều.
* Gần đây thấy dịch tiêu chảy cấp, dịch tả xuất hiện nhiều, gia đình tôi rất lo lắng, không biết khi bé bị tiêu chảy thì gia đình phải xử trí như thế nào? (Lê Hoa, TPHCM).
* Tiêu chảy là bệnh “xấu bụng” thường gặp ở trẻ em. Hầu như trẻ nào cũng có lúc mắc bệnh này. Khi bé đi tiêu với phân lỏng hơn bình thường, đi nhiều lần (trên 3 lần mỗi ngày) là đã bị tiêu chảy. Tiêu chảy có thể là một bệnh của hệ tiêu hóa, cũng có thể là biến chứng đi kèm của viêm đường hô hấp hoặc do dùng thuốc.
Bé bị tiêu chảy được chăm sóc đúng tại nhà sẽ mau lành bệnh, ít biến chứng. Bé tiêu chảy phân tóe nước bao giờ cũng bị mất nước, nhất là khi tiêu chảy do tả và dễ đưa đến những biến chứng nặng nề, nghiêm trọng.
Vì vậy phải cho bé uống bù nước ngay khi biết bé bị tiêu chảy, đồng thời cho bé đi khám xác định bệnh và điều trị sớm. Bé tiêu chảy mất nước sẽ khát nước, thích uống nước, rất thuận lợi cho việc uống bù nước.
Các dung dịch bù nước thông dụng là dung dịch ORS (hay Oresol), viên Hydrite, dung dịch muối đường... Pha dung dịch bù nước đúng sẽ giúp bé mau hồi phục và giảm sụt cân lúc tiêu chảy. Mỗi gói ORS pha với 1 lít nước chín để nguội (không nên pha nửa gói ORS với nửa lít nước).
Mỗi viên Hydrite pha với 200ml nước. Dung dịch muối đường pha từ 1 lít nước với 1 muỗng cà phê muối gạt ngang và 8 muỗng cà phê đường gạt ngang. Dung dịch bù nước pha quá 12 giờ phải bỏ đi và pha lại dung dịch mới. Nếu trẻ không thích mùi vị của dung dịch bù nước này, hãy thay bằng dung dịch bù nước khác.
Một số bé uống nhiều sẽ dễ ói, lúc ấy nên cho bé uống làm nhiều lần, mỗi lần từng ít một (20 -50ml tùy từng bé). Bé được bù đủ nước sẽ đi tiểu nhiều. Việc cho uống bù nước phải được duy trì đến khi bé đi cầu phân sệt và dưới 3 lần mỗi ngày.
Bé bị tiêu chảy thường biếng ăn, vì vậy ba mẹ cần hết sức kiên nhẫn. Thức ăn của bé trong những ngày này cần mềm hơn, lỏng hơn, nhưng vẫn phải đủ 4 nhóm bột, béo, đạm, rau và chia thành nhiều bữa nhỏ, cách khoảng 2 giờ 1 lần. Tiếp tục cho bé bú bình thường. Khi bé tiêu chảy kéo dài, trở nên dung nạp kém với đường lactose trong sữa, thay bằng các loại sữa không có lactose theo chỉ định của bác sĩ.
Thói quen không đúng có thể gây ra hậu quả trầm trọng?
- Hạn chế cho bé uống nước vì sợ uống vào lại tiêu chảy nhiều. Điều này dẫn đến thiếu nước trầm trọng, bé sẽ lâm vào tình trạng mà các bác sĩ gọi là rối loạn nước và điện giải, có thể đe dọa tính mạng.
- Uống thuốc “cầm” tiêu chảy, sẽ làm liệt ruột, ứ đọng chất độc, bụng chướng to, bỏ ăn, khó thở.
- Cho bé ăn cháo trắng với muối, không cho bú mẹ... sẽ làm bé mau kiệt sức, suy dinh dưỡng, khó hồi phục.
- Không cho bé uống sữa vì nghĩ sữa sẽ làm bé tiêu chảy nặng hơn, do ruột đang yếu, ngược lại, sữa giúp bé dễ tiêu hóa, mau hồi phục hơn, nhất là các loại sữa giàu năng lượng như PediaPlus, EnPlus...
- Cho bé uống thuốc không theo toa BS, trẻ sẽ không hết bệnh lại dễ dẫn đến ngộ độc thuốc.
Nên đưa bé đi khám bác sĩ khi bé có một trong những triệu chứng:
- Tiêu chảy kéo dài trên 2 ngày mà không thuyên giảm.
- Tiêu chảy xối xả nhiều lần, phân nước đục như nước vo gạo, mùi tanh.
- Phân bé có lẫn máu. Máu có thể màu đỏ tươi, hồng, hoặc nâu đen lẫn nhầy như mũi.
- Bụng đau khi sờ ấn.
- Nôn ói nhiều, không thể cho ăn uống được.
- Có dấu hiệu mất nước nặng như da nhăn, mắt lõm, khóc không có nước mắt, thóp lõm, tiểu ít, bé lừ đừ, co giật, da nổi bông...
Để các bé ít mắc tiêu chảy, cần lưu ý giữ gìn vệ sinh trong ăn uống: ăn thực phẩm rửa sạch và nấu chín, không ăn thức ăn bán ngoài đường, sử dụng nguồn nước sạch, rửa tay kỹ trước khi chăm sóc bé và cho bé ăn; tránh để bé tiếp xúc với người bệnh; tránh sử dụng kháng sinh bừa bãi…
BS HUỲNH PHƯƠNG
