Người dân bỏ nương rẫy để khai thác quặng trái phép

Đã hơn 1 năm, kể từ khi quả đồi nằm trên địa phận xã Hố Quáng Phìn (huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang) được phát hiện có quặng thiếc và một số người nhảy vào khai thác trái phép, đến nay tình hình vẫn còn nhiều phức tạp, bất chấp những nỗ lực giải quyết của chính quyền huyện. Hậu quả là khắp vùng đồi bị đào bới tan hoang, những nương ngô đang trổ bông bị lật tung gốc để tìm quặng, trên sườn đồi nham nhở những hố đất do dân đào quặng lậu gây ra...

• Bất chấp lệnh cấm!

Sau nhiều nỗ lực giải tán, ngăn chặn dòng người từ khắp các địa phương đổ về bãi quặng ở Hố Quáng Phìn để khai thác trái phép không thành, đầu tháng 8 vừa qua, UBND huyện Đồng Văn đã•phải huy động toàn lực nhằm ngăn chặn hoạt động khai thác, vận chuyển, tàng trữ quặng trái phép. Các tổ công tác đã•triển khai lực lượng tại vị trí được phân công, đồng thời tuyên truyền, vận động người dân tự giải tán khỏi nơi đang diễn ra hoạt động khai thác quặng trái phép, vận động nhân dân sở tại không được giúp đỡ các đối tượng nơi khác đến khai thác quặng, kiểm tra công tác tạm trú tạm vắng trên địa bàn, tiến hành truy quét, tịch thu dụng cụ, phá hủy lều, trại, đánh sập hầm khai thác… Dầu vậy, việc kiểm soát tình hình tại khu vực bãi quặng vẫn hết sức khó khăn, nhất là vào ban đêm.

Giữa tháng 8, chúng tôi có mặt ở Hố Quáng Phìn. Những hình ảnh đầu tiên chúng tôi nhìn thấy vẫn là dòng người “tay xách, nách mang” các loại dụng cụ dùng cho việc khai thác ùn ùn kéo về bãi quặng. Khác với trước đây, khi tiến sát khu vực có quặng, dòng người này không chạy thẳng lên bãi mà thận trọng hơn, họ nấp vào nương ngô chờ đợi. Và khi “thời cơ” đến, lúc các thành viên tổ công tác nghỉ trưa, họ liền nhào lên khu vực có quặng, xúc vội từng bao tải đất và gùi ngay ra ngoài.

Trong ngày đầu ra quân, các tổ công tác đã•gặp sự phản kháng quyết liệt của những người khai thác quặng, rất nhiều lần các tổ công tác phải nổ súng cảnh cáo. Đêm đầu, nhiều đối tượng đã•ném đá vào lán trại của tổ công tác và cán bộ đi tuần. Do ban ngày các tổ công tác làm quyết liệt nên những người khai thác quặng đã•chuyển thời gian hoạt động về đêm. Cả một vùng đồi rộng 150ha tối như bưng, địa hình hiểm trở, trong khi đó lực lượng tại các tổ chỉ có vài người nên không thể kiểm soát được.

Thay vì đào đất và đãi quặng ngay trong khu vực khai thác như trước đây, mục tiêu hiện tại của những người đào quặng trái phép là lấy được nhiều đất, gùi thật nhanh ra ngoài bãi, tập kết ở một vị trí sau đó mới đãi để lấy quặng. Bình quân, một người có thể đãi được 1kg quặng/ngày và giá do các đầu nậu thu mua tại bãi lên tới 100 ngàn đồng/kg. Thu nhập từ một ngày khai thác quặng trái phép cao gấp hàng chục lần lên nương trồng ngô, lúa. Điều này là nguyên nhân khiến cho nhiều người từ khắp nơi cứ tiến vào bãi quặng, bất chấp việc ngăn cản của lực lượng chức năng.

• Bao giờ kiểm soát được tình hình?

Hiện tại, mỗi ngày có hàng ngàn người dân từ các xã lân cận kéo sang xã Hố Quáng Phìn khai thác quặng. Sức hút của quặng thiếc “hấp dẫn” đến mức nhiều công chức, giáo viên, học sinh cũng tranh thủ thời gian, bỏ cả học để lên bãi đào quặng. Vào các chợ phiên, quặng thiếc được bày bán công khai. Chưa kể mỗi ngày đều có từng đoàn người gùi quặng theo các lối mòn sang bên kia biên giới để bán... Theo ước tính trung bình của các cơ quan chức năng, những ngày cao điểm của nạn khai thác trái phép, có hàng tấn quặng bị đưa ra khỏi mỏ.

Tình hình phức tạp ở khu vực này đã diễn ra trong suốt hơn 1 năm và đây là lần thứ ba chính quyền ra tay mạnh mẽ. Tuy nhiên, những lần trước, sau một đợt ra quân, tình hình chỉ tạm ổn được một thời gian rồi đâu lại vào đấy. Việc huy động lực lượng chức năng canh trên bãi quặng chỉ là biện pháp tạm thời, về lâu dài cần có giải pháp tối ưu hơn.

Được biết, Công ty TNHH Giang Sơn (Hà Giang) đã được cơ quan thẩm quyền cho phép thăm dò, khảo sát khu vực bãi quặng nói trên và chỉ được khai thác khi hoàn chỉnh các thủ tục trình các cơ quan chức năng, tuy nhiên đến nay công ty vẫn đang “luẩn quẩn” với các thủ tục trình Bộ Tài nguyên - Môi trường. Vì vậy, mọi việc hiện nay vẫn đang ở thế “giằng co” giữa lực lượng chức năng với người đào quặng lậu. Phải đến khi nào tình trạng này mới chấm dứt? Nhiều người đã đặt câu hỏi vì sao chính quyền lại bất lực trước nạn khai thác quặng trái phép. Nếu như sự việc được ngăn chặn từ lúc chỉ mới có vài chục người đào quặng lậu thì tình trạng đâu đến mức phức tạp như hiện nay!.

Thiên Thanh