Valentina Tereshkova, nữ phi hành gia Nga đầu tiên vào vũ trụ trên chiếc phi thuyền Vosktok-6 ngày 16-6-1963, vừa tiết lộ một bí mật bà giữ kín từ 64 năm nay, trong cuộc trả lời phỏng vấn báo Nga Rossiiskaya Gazeta: tàu du hành vũ trụ Vostok-6 đã bay lên thay vì từ quỹ đạo bay xuống trái đất, do vài sai phạm trong chương trình kiểm soát. Bài phỏng vấn thực hiện nhân dịp bà Tereskhova mừng sinh nhật 70 tuổi.

“Tí nữa là bay luôn”

Bà Tereshkova nói vì sai lầm ấy mà chiếc Vostok-6 suýt “bay luôn” thay vì chúi mũi trở về trái đất. Sai lầm lập tức được sửa chữa nhưng cú hạ cánh không dễ chịu chút nào. Theo quy định thời ấy, nhà phi hành phải nhảy khỏi tàu vũ trụ ở cao độ 7km cách trái đất và Tereshkova suýt rơi khỏi hồ nước do gió thổi quá mạnh. Bà Tereshkova có nhiệm vụ giữ tốc độ tàu và chụp ảnh chân trời, sau này các ảnh được dùng để xác định những tầng khí aerosol trong khí quyển.

Valentina Tereshkova

Trong chuyến bay năm 1963, bà Tereskhova trở thành người phụ nữ đầu tiên và dân thường đầu tiên bay vào vũ trụ. Lúc đó tên công tác của bà là Chayka (Hải âu) và Hải âu bay vòng quanh quỹ đạo trái đất 48 lần, ở gần 3 ngày trong vũ trụ, tức nhiều hơn so với thời gian của tất cả các nhà phi hành vũ trụ Mỹ lúc đó. Vostok-6 là chuyến bay cuối cùng của tàu vũ trụ lớp Vostok của Cơ quan Hàng không không gian Liên Xô. Nó được phóng hai ngày sau khi chiếc Vostok-5 đưa Valery Bykovsky vào quỹ đạo trong 5 ngày, hạ cánh 3 giờ sau khi Tereskhova về trái đất. Có lúc hai chiếc chỉ cách nhau 5km nên nối được liên lạc với nhau bằng radio.

Xứng danh anh hùng

Trước đó, Terekhova sau thời đi học làm việc trong một nhà máy dệt rồi học nghề kỹ sư. Cô cũng tập nhảy dù tại một CLB địa phương, thực hiện cú nhảy đầu tiên lúc 22 tuổi. Sau chuyến bay vào vũ trụ của Yuri Gagarin năm 1961, Korolev kỹ sư trưởng tên lửa Liên Xô nảy ý tưởng đưa phụ nữ vào vũ trụ. Tiêu chuẩn được chọn phải là nữ VĐV nhảy dù trên 30 tuổi, cao dưới 170cm và nặng dưới 70kg.

Tổ bay nữ còn phải trải qua những cuộc huấn luyện phức tạp, như bay trong tình trạng không trọng lượng, thử thách sống cô độc, thử sức khỏe trong những cuộc bay trong môi trường ly tâm, rành rẽ khoa học tên lửa thực hiện 120 lần nhảy dù và tập lái chiến đấu cơ Mig-15. Ngày 16-2-1962, Tereshkova được chọn vào tổ bay nữ gồm 5 người, vượt qua hơn 400 ứng viên và cuối cùng Tereskhova được chính Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Nikita Khrushchev chọn.

Sau chuyến bay, bà Tereshkova học tại Học viện Không quân Zhukovsky, tốt nghiệp kỹ sư phi hành vũ trụ loại ưu năm 1969 (cùng năm này tổ bay nữ phải giải tán). Bà cũng giữ nhiều vai trò quan trọng, từng là ủy viên trong Xô viết tối cao (từ 1974 đến 1989), ủy viên Ban chấp hành Đảng Cộng sản Liên Xô (từ 1969 đến 1991). Năm 1997, bà kết thúc sự nghiệp không quân và lực lượng phi hành gia vũ trụ, theo một sắc lệnh của Tổng thống Nga.

Ngày nay, bà Tereshkova vẫn được xem là một anh hùng Nga, tầm quan trọng của bà trong lịch sử vũ trụ Nga chỉ kém Yuri Gagarin và Alexei Leonov. Bà được trao nhiều huân chương và một vùng trũng ở rìa mặt trăng được đặt tên là hốc Tereshkova. Trong dĩa nhạc Thế giới ngày mai của ban nhạc pop điện tử Komputer có ca khúc Valentina để dâng tặng bà. Hồi đầu những năm 1960, còn có bài hát nổi tiếng ở Liên Xô là Valushka kể về bà. Năm 2000, ca sĩ Kurt Swinghammer người Canada cũng có một album nhạc 17 bài để tôn vinh bà Tereshkova và chuyến bay Vostok- 6 với tựa Vostok- 6. 

Anh Thao (tổng hợp)