Bên cạnh tăng trưởng kinh tế, phát triển công nghiệp thì nguy cơ ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu cũng đang ảnh hưởng rất lớn đến đời sống người dân cũng như đặt ra nhiều thách thức đối với Chính phủ và chính quyền địa phương.
Các công nghệ xử lý rác hiện nay
Rác thải là một trong những thủ phạm chính gây ô nhiễm môi trường khi nó không được xử lý triệt để bằng những công nghệ tiên tiến. Một số chuyên gia ví phương pháp chôn lấp rác như là “một quả bom nổ chậm”, tốn rất nhiều diện tích đất, hơn nữa do công nghệ xử lý nước rỉ rác tại các bãi chôn lấp phần lớn là chưa hoàn thiện nên gây ô nhiễm không khí, đất và nguồn nước ngầm. Chính vì vậy, chủ trương của Chính phủ và các bộ ban ngành liên quan là khuyến khích các dự án đầu tư với công nghệ tiên tiến có thể tái chế rác thành những sản phẩm hữu ích, tiết kiệm quỹ đất và bảo vệ môi trường bền vững. Theo các hợp đồng xử lý rác đã ký tại Tp. HCM, ba trong số những dự án đáp ứng được những tiêu chí này là:
- Dự án của Công ty VWS có chủ trương làm compost từ nguồn rác đã được TP phân loại tại nguồn. Hiện tại, Công ty VWS chưa thực hiện được công việc phân loại rác thải sinh hoạt hỗn hợp và đang thực hiện chôn lấp hợp vệ sinh 3.000 tấn rác/ngày tại bãi rác Đa Phước, với lý do Tp. HCM chưa giao được rác đã phân loại tại nguồn theo như hợp đồng đã ký.
- Dự án của Nhà máy Vietstar với công suất xử lý và tái chế theo thiết kế là 1,200 tấn rác thải sinh hoạt hỗn hợp/ngày, hiện tại Vietstar đang tiếp nhận và phân loại 900 tấn rác thành những thành phần riêng biệt để tái chế là rác thải hữu cơ để làm compost và bao nylon phế thải để làm hạt nhựa tái sinh.
- Dự án của Nhà máy Tâm Sinh Nghĩa công suất xử lý theo thiết kế là 1.000 tấn/ngày để làm compost, hiện nhà máy đang xây dựng, chưa đi vào hoạt động.
Lượng rác còn lại được chuyển về chôn lấp hợp vệ sinh tại bãi rác Phước Hiệp của Công ty Môi trường Đô thị.
Chủ trương điều chỉnh đơn giá xử lý rác
Dự án xử lý rác của Công ty VWS với mức phí là 17,919 USD/tấn tính từ ngày 1/11/2010 (căn cứ theo Công văn số 3356/UBND-ĐTMT ngày 13/07/2010 của UBND về việc tăng 3% đơn giá xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Đa Phước do Công ty VWS đầu tư). Dự án chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt của Công ty Môi trường đô thị với mức phí theo tính toán của Công ty trước đây là 15,67USD/tấn rác.
Tuy nhiên, theo Sở Tài nguyên và Môi trường TP, để tính đúng, tính đủ chi phí xử lý một tấn rác tại bãi chôn lấp số 2-Phước Hiệp của Công ty môi trường đô thị phải bao gồm luôn chi phí xử lý nước rỉ rác 70.791 đồng/m³, chi phí duy tu bảo dưỡng, quan trắc, cự ly từ sàn trung chuyển lên bãi đỗ, v.v… để cấu thành đơn giá 243.635 đồng/tấn rác tương đương 12,5USD/tấn (theo văn bản trình duyệt đơn giá xử lý rác tại bãi chôn lấp Phước Hiệp số 3009/MTĐT-TC ngày 4/06/2008).
Dự án xử lý và tái chế rác của Công ty Vietstar với mức phí là 5 USD/tấn được ký duyệt từ năm 2005 và vừa được UBND TP chấp thuận tạm điều chỉnh lên 12USD/tấn áp dụng từ ngày 01/03/2011 theo đề xuất của Sở Tài nguyên - Môi trường và Tổ công tác liên ngành thẩm định các dự án xử lý chất thải rắn thành phố. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường TPHCM, mức phí xử lý rác tạm điều chỉnh 12USD/tấn rác áp dụng cho Nhà máy xử lý rác của Công ty CP Vietstar là phù hợp và thấp hơn với các dự án khác hiện đang hoạt động.
Cũng theo Sở Tài nguyên và Môi trường TP, tham khảo việc sử dụng công nghệ xử lý rác thành phân compost hiện đang áp dụng tại các nước và vùng lãnh thổ trong khu vực châu Á (Hàn Quốc, Đài Loan,…), thì mức phí xử lý rác chính phủ phải hỗ trợ trung bình từ 15-25USD/tấn và có chính sách hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm phân compost.
Với điều kiện kinh tế hiện nay ở Việt Nam (TPHCM) theo tính toán cơ bản mức phí xử lý rác là 17-18 USD/tấn dựa trên các bản tính về tổng vốn đầu tư, chi phí vận hành, chi phí quản lý, khấu hao, lạm phát, v.v… Tuy nhiên, các vấn đề này Sở Tài nguyên và Môi trường sẽ cùng Tổ công tác liên ngành xem xét theo lộ trình hoạt động dự án, tính toán cụ thể để trình UBND TP điều chỉnh giá theo hướng tích cực, vừa tạo điều kiện để chủ đầu tư thực hiện thuận lợi vừa đảm bảo phù hợp điều kiện kinh tế của TP.
Hướng Thiên
