Một trong những phòng tranh nổi tiếng nhất thành phố New York (Mỹ) mới đây đã gây sửng sốt cho cả giới yêu nghệ thuật. Salander-O’Reilly Galleries (SOG) buộc phải đóng cửa theo lệnh tòa án trong khi chờ xét xử. Hơn 10 khách hàng đã đâm đơn kiện Lawrence Salander, giám đốc phòng tranh, vì thiếu minh bạch tài chính...

Quản lý tồi hay lừa đảo?

Bức "Nhóm người" của Robert De Niro Senior trưng bày ở SOG

Trong số nguyên đơn có con trai họa sĩ Stuart Davis, đòi 9 triệu USD cho 73 bức tranh gửi bán ở đây; John McEnroe, cựu cầu thủ tennis, đòi 325.000 USD tiền bán tranh; ngôi sao Hollywood, Robert De Niro, muốn tìm lại những bức tranh của cha mình đã bị Salander bán đi...

Những rắc rối tài chính của SOG không phải bây giờ mới được biết. Có người còn cho rằng, Salander đã nuôi phòng tranh bằng cách dùng tiền của người mới đầu tư trả cho những khách hàng trước. Sự việc đã gây một cơn khủng hoảng trên thị trường nghệ thuật, khiến người ta không khỏi đặt dấu hỏi về các phòng tranh và các nhà buôn tranh.

Mọi việc bắt đầu hồi giữa tháng 10. Trước khi buộc phòng tranh ngưng hoạt động, tòa án liên bang tuyên Salander phải thanh toán 4,3 triệu USD cho khách hàng Saundra Lane là tiền bán bức “Newhaven” của Charles Sheeler, một họa sĩ hiện đại Mỹ, vẽ năm 1932.

Tiếp đó, phòng tranh Curtis đòi 7,7 triệu USD, Quỹ Morris đòi 3,1 triệu USD, Sotheby’s đòi 640.000 USD, chủ nhân ngôi nhà nơi đặt phòng tranh đòi 1,7 triệu USD tiền thuê nhà quá hạn, Ngân hàng Bank of America đòi 2 triệu USD tiền nợ... Cơn “hoảng loạn” nhanh chóng lan ra nước ngoài. Phòng tranh Thomson (Canada) đòi 3,1 triệu USD cho bức tranh của Charles Russell 4 năm chưa trả.

Một nhà buôn tranh ở Milan (Italia) đòi 1,1 triệu USD. Riêng phòng tranh Benucci ở Rome (Italia), bán cho Salander 9 triệu USD tiền tranh nhưng mới chỉ được trả 1/4, đã được ngân hàng cho phép đóng băng tài sản của Salander ở Italia.

Tòa án New York đang tiếp tục thống kê số người bị thiệt hại và tổng tiền nợ (theo SOG, gồm 53 người, trong đó 20 “chủ nợ” lớn nhất với tổng cộng 43 triệu USD, chưa kể 51 triệu USD được các ngân hàng cho vay)... SOG chính thức phá sản.

Bong bóng xì hơi

Salander ( phải) cùng vợ và con trai

Cha ruột ngôi sao Hollywood, Robert De Niro, Robert De Niro Senior (1922-1993) là một họa sĩ tài hoa. SOG trưng bày nhiều tác phẩm của ông.

}Năm 2005, Salander bán một phần những bức vẽ này cho phòng tranh danh tiếng Benucci để “gán” vào số nợ nói trên nhưng De Niro không hề hay biết. Nay ông muốn mua lại những bức tranh của cha nhưng Benucci đòi phải trả theo... giá thị trường.

Còn John McEnroe đã gửi cho Salander 162.500 USD để mua bán tranh nhưng chưa hề thấy “mặt mũi” số tiền lời 325.000 USD...

Salander được đánh giá là một nhà buôn tranh giàu kinh nghiệm và rất có “gu”, được tạp chí nghệ thuật ArtReview xếp vào số 100 người ảnh hưởng nhất với làng nghệ thuật thế giới.

Nhưng từ khi phòng tranh của ông chuyển đến khách sạn nhỏ mang phong cách Tân Phục Hưng này, dường như Salander đã bị “lóa mắt” bởi sự hoành tráng. Ông tổ chức những cuộc trưng bày tốn kém mang tầm cỡ các viện bảo tàng. Ông cũng bán đi những bức tranh ký gửi mà không cho chủ nhân biết. Ông còn đưa ra “viễn cảnh” về những món tiền lời lớn do giá tranh tăng để thu hút các nhà đầu tư.

Khách hàng của Salander thường là các nhà đầu tư hay đầu cơ, hơn là nhà sưu tập nghệ thuật chính hiệu. Như một luật sư của Salander biện hộ: “Đó là những người chỉ chăm chăm cách thu được nhiều lợi nhuận nhất, chẳng thèm đếm xỉa tới sức khỏe tài chính của phòng tranh”.

Nhưng điều khiến giới kinh doanh phòng tranh lo ngại hơn cả là xì căng đan SOG sẽ làm khách hàng không còn tin tưởng vào năng lực của các phòng tranh tư nhân nữa và quay sang các nhà bán đấu giá hay các kênh khác trên thị trường. Giống hồi cuối những năm 1980, bong bóng “đầu cơ nghệ thuật” có vẻ bắt đầu xì hơi và đã tạo ra những nạn nhân đầu tiên....

MINH QUỐC (theo Le Figaro và Le Monde)