Người Hà Nội gốc, như ai đó đã đề nghị để tiện cho việc nghiên cứu, là phải tính định cư ở Hà Nội từ ba đời trở lên, có nhiều đặc điểm rất riêng. Một đặc điểm dễ nhận ra là người Hà Nội gốc ba đời tính tình ôn hòa, lịch lãm, khôn ngoan.
Với người Hà Nội, mọi thứ đều có thể được giải quyết nhẹ nhàng, êm thấm, nhanh gọn mà vẫn cực kỳ hiệu quả. Ở những quán nhậu, chỉ cần tinh ý một chút sẽ thấy ngay đâu là nhóm Hà Nội ba đời và đâu là Hà Nội hai đời, một đời.
Nhóm Hà Nội ba đời bao giờ cũng nhè nhẹ, hóm hỉnh, lịch thiệp, mà bàn nhậu cũng không vung vít bừa bộn, càng không mấy khi để thừa mứa ra sau các “cuộc chiến”. Họ gọi vừa đủ, dùng vừa đủ và những câu chuyện của họ cả âm lượng lẫn thời lượng cũng đều vừa đủ. Khi người Hà Nội ngồi với nhau ở đó sẽ là hoặc những câu chuyện về làm ăn, một cách kín nhẽ, hoặc những chủ đề đèm đẹp về “hồi xưa” một cách êm đềm, thân ái làm hài lòng tất cả.
Đừng hy vọng thấy một cuộc tranh cãi quyết liệt để tìm ra điểm kết thúc tuyệt đối khi chỉ có người Hà Nội ba đời ngồi với nhau. Mà xét ra cũng không nhất thiết phải “nảy lửa” khi mỗi người có thể tự thấy ổn thỏa. Những đặc điểm tính cách ấy của người Hà Nội nghe có vẻ xưa cũ nhưng hóa ra lại cực hiện đại.
Giữa thời tốc độ đua chen, cạnh tranh thì sự ôn hòa, lịch lãm, khôn ngoan lại rất cần thiết. Và cả cái tính “tự nhiên như người Hà Nội” cũng rất hợp thời vì tự nhiên là biểu hiện của tự tin, một phẩm chất cần có khi bước ra thế giới. Tính cách người Hà Nội nếu được nhân lên, được phổ cập thì chắc chắn sẽ tạo ra một đời sống xã hội hài hòa, bình an.
Về tính cách người Hà Nội đã có nhiều công trình nghiên cứu, và sẽ còn phải tiếp tục nghiên cứu nữa. Xét ra đó cũng là một di sản văn hóa rất cần phải nghĩ cách mà bảo tồn và nhân lên.
PHƯƠNG TÂN
