Ngày 19-12, Bộ Tài chính đã công bố kết quả kiểm tra 4 doanh nghiệp xăng dầu đầu mối tại thời điểm 30-6 và 26-8. Đáng chú ý, tính đến 26-8, các doanh nghiệp đều có lãi nếu tuân thủ đúng theo quy định về chi phí kinh doanh.
Người dân mua xăng dầu giá cao là do các Tổng Công ty đầu mối chạy đua chi hoa hồng cho các đại lý. Ảnh: Cao Thăng
“Chạy đua” chi hoa hồng
Theo bà Vũ Thị Mai, Thứ trưởng Bộ Tài chính, căn cứ giá vốn hàng nhập tính đến 26-8, nếu doanh nghiệp thực hiện theo mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở thì hoạt động kinh doanh xăng dầu của các doanh nghiệp đều có lãi (trừ Công ty Thương mại Dầu khí Đồng Tháp (Petimex) vì giá vốn hàng nhập khẩu trong 6 tháng đầu năm quá cao). Còn nếu tính từ 1-7 đến 26-8, các doanh nghiệp về cơ bản không lỗ hoặc có lãi. Chẳng hạn, Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) báo cáo ước lãi 130 tỷ đồng; Công ty TNHH một thành viên Dầu khí TPHCM (Saigon Petro) báo cáo lỗ 44,6 tỷ đồng nhưng nếu thực hiện theo chi phí kinh doanh định mức để tính giá cơ sở thì lãi 48 tỷ đồng; Petimex báo cáo lỗ 55,23 tỷ đồng nhưng nếu thực hiện theo định mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở thì có lãi 22 tỷ đồng. Chính vì vậy, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai, việc điều chỉnh giảm giá bán lẻ xăng dầu 500 đồng mỗi lít vào thời điểm 26-8 là hoàn toàn hợp lý.
Điểm đáng chú ý trong kết quả kiểm tra kinh doanh của 4 doanh nghiệp là việc chi hoa hồng cho tổng đại lý, đại lý một cách “bừa bãi”. Theo quy định, chi phí định mức kinh doanh của doanh nghiệp xăng dầu là 600 đồng/lít (trong đó bao gồm cả chi thù lao đại lý) thế nhưng các doanh nghiệp đều vượt và “phóng tay” với đại lý.
Cụ thể, mức chi thù lao đại lý của Petrolimex từ tháng 3 đến tháng 9 đối với xăng mức thấp nhất là 210 đồng/lít (tháng 3), mức dầu cao nhất 630 đồng/lít (tháng 6); đối với dầu diesel thấp nhất 130 đồng/lít (tháng 3) và cao nhất 830 đồng/lít (tháng 7). Điều này đã khiến chênh lệch giữa chi phí bán hàng thực tế phát sinh tại Petrolimex với chi phí kinh doanh theo định mức lên đến hơn 516 tỷ đồng. Với Tổng công ty Dầu Việt Nam (PV Oil), trong 6 tháng đầu năm, bình quân mức vượt định mức cho xăng, dầu là 239 đồng/lít. Tại Saigon Petro, tổng chi phí kinh doanh 6 tháng đầu năm (tính cả chiết khấu thù lao đại lý) bình quân 763,8 đồng/lít xăng dầu; còn từ 1-7 đến 26-8 bình quân lên tới 1.181,41 đồng/lít xăng dầu (tổng mức vượt chi phí kinh doanh định mức đến 26-8 lên tới trên 168,8 tỷ đồng).
Người dân sẽ mua được xăng giá rẻ, nếu chi phí kinh doanh xăng dầu hợp lý. Ảnh: Cao Thăng
Người tiêu dùng chịu thiệt?
Trả lời câu hỏi xung quanh việc chi phí định mức kinh doanh vượt mức quy định, bà Vũ Thị Mai nhìn nhận: “Bộ Tài chính nhận thấy một số doanh nghiệp chưa chia sẻ với người dân và Nhà nước. Tức phải tiết giảm tối đa chi phí trong bối cảnh lạm phát cao”. Để hoàn thiện và nâng cao chất lượng hiệu quả trong công tác quản lý, điều hành kinh doanh xăng dầu theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, bà Mai cho rằng cần quy định định mức thù lao đại lý phù hợp với từng loại kinh doanh xăng dầu, tạo cơ sở để các doanh nghiệp đầu mối cạnh tranh bình đẳng, tránh tùy tiện việc nâng mức thù lao gây sức ép tăng giá. Thị trường đang do một nhóm doanh nghiệp thống lĩnh chi phối, nếu không khống chế sẽ có cạnh tranh không bình đẳng.
Trước việc các doanh nghiệp “đua nhau” chi hoa hồng, bà Mai cho biết, đây là vấn đề Bộ Công thương và Bộ Tài chính đang đặt ra và cần khảo sát làm sao để đưa ra định mức khống chế chi phí kinh doanh và thù lao phù hợp, doanh nghiệp có lãi hợp lý.
Về câu hỏi liệu người tiêu dùng có chịu thiệt trong các quyết định tăng, giảm giá xăng dầu trước đây, ông Nguyễn Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá cho rằng, người tiêu dùng không phải chịu vì doanh nghiệp dù chi vượt định mức kinh doanh nhưng Nhà nước vẫn giữ ổn định giá bán lẻ. Nhà nước không cấp bù, doanh nghiêïp phải tự trang trải trong việc chi vượt định mức trong quá trình tổ chức sản xuất kinh doanh của mình vì trong giá cơ sở để điều hành, Tổ giám sát xăng dầu vẫn tính mức chi phí kinh doanh là 600 đồng/lít trong các quyết định tăng, giảm giá xăng dầu.
Tuy nhiên, theo một chuyên gia về giá cả, giải thích như trên không hoàn toàn thỏa đáng. Bởi lẽ, nếu doanh nghiệp chi định mức kinh doanh đúng quy định, không chạy đua chiết khấu hoa hồng cho đại lý thì có thể giá xăng dầu sẽ giảm. Thực tế này cũng đặt câu hỏi về trách nhiệm của các cơ quan giám sát, điều hành xăng dầu trong việc quản lý, giám sát các hoạt động, chi phí kinh doanh của doanh nghiệp. Như vậy liệu các quyết định tăng, giảm giá xăng dầu từ trước đến nay có đúng theo diễn biến thực tế?
Liên quan đến cơ chế trích, quản lý và sử dụng Quỹ bình ổn xăng dầu, theo Bộ Tài chính hiện nay việc thực hiện đang bộc lộ một số bất cập và khó kiểm soát. Vì vậy, cần thiết phải nghiên cứu đổi mới về cơ chế quản lý, sử dụng quỹ trong thời gian tới theo hướng đưa quỹ về Bộ Tài chính quản lý.
Ngọc Quang
Đầu tư ra ngoài doanh nghiệp kém hiệu quả
Trao đổi với báo giới xung quanh những bất cập trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu, đại diện Bộ Tài chính nhấn mạnh doanh nghiệp sẽ phải điều chỉnh các sai sót và phải thoái vốn các khoản đầu tư ra ngoài ngành vì thiếu hiệu quả.
- Petrolimex đầu tư ra ngoài doanh nghiệp gần 3.800 tỷ đồng, chiếm 35,7% vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, các khoản đầu tư này đều có lãi, trong khi đầu tư lĩnh vực chính lỗ thì việc đầu tư này có xem là hợp lý?
Ông NGUYỄN HOÀNG HẢI, Phó cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp: Đúng là Petrolimex có lãi từ đầu tư ra ngoài doanh nghiệp (trong đó có đầu tư trong ngành và ngoài ngành) nhưng không hiệu quả vì lợi nhuận thấp nếu so với lãi suất phải đi vay vốn. Rõ ràng việc anh đầu tư sang các lĩnh vực rủi ro, không phải ngành nghề kinh doanh chính với tỷ suất lợi nhuận như vậy đã tác động trực tiếp đến nguồn vốn vì doanh nghiệp thiếu vốn phải đi vay mà lãi suất lại cao hơn tỷ suất lợi nhuận. Tất nhiên, chúng ta không đánh đồng tổng mức đầu tư ra ngoài doanh nghiệp mà có sự phân loại (trong ngành và ngoài ngành - PV). Với đầu tư ra ngoài ngành, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có yêu cầu trong việc tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước là các doanh nghiệp phải thoái vốn khỏi các ngành, lĩnh vực không phải kinh doanh chính để tập trung vốn cho các lĩnh vực chính.
- Theo báo cáo của các đoàn kiểm tra thì có hiện tượng là lỗ ở tổng công ty, công ty nhưng lãi ở các tổng đại lý, đại lý. Bên cạnh đó, việc Petrolimex bán xăng dầu cho các doanh nghiệp thành viên, các tổng đại lý, đại lý ngoài hệ thống thấp hơn giá vốn tới 847 tỷ đồng. Liệu đây có phải là hiện tượng chuyển giá hay không?
Ông NGUYỄN HOÀNG HẢI: Mục tiêu của đợt kiểm tra này khác với việc thanh tra, kiểm toán. Chúng tôi chỉ nêu vấn đề và chưa kết luận có chuyển giá hay không và sẽ phải tiếp tục làm rõ. Tuy nhiên, với việc chi hoa hồng cho các đại lý cao, rõ ràng sẽ bị lỗ ở tổng công ty, công ty mẹ và lãi ở các công ty con, đại lý. Do vậy, cần phải đi sâu để nắm rõ bản chất vấn đề.
Còn về trường hợp của Petrolimex, theo báo cáo của doanh nghiệp việc bán thấp hơn giá vốn là để thực hiện chính sách bình ổn giá. Khoản chênh lệch thực tế mà chúng tôi đang yêu cầu doanh nghiệp kiểm tra, xem xét lại là trên 100 tỷ đồng.
- Bà VŨ THỊ MAI, Thứ trưởng Bộ Tài chính: Theo giải trình của doanh nghiệp là việc bán thấp hơn giá vốn là để bình ổn giá và để đảm bảo cung ứng xăng dầu ra thị trường. Tuy nhiên, trong quá trình thanh tra, kiểm toán sắp tới thì các cơ quan này cũng sẽ phải lưu ý làm rõ thêm.
| |
Hà My
