Sáng kiến Ấn Độ - Thái Bình Dương
Hội nghị diễn ra trong bối cảnh an ninh khu vực, thế giới biến đổi nhanh chóng và sâu sắc. Đồng thời, Thái Lan, với tư cách Chủ tịch luân phiên ASEAN 2019, cũng đang phải đối mặt với những vấn đề nội tại. Lần đầu tiên trong lịch sử ASEAN, một nước tiếp nhận vai trò chủ tịch Hiệp hội vào đúng năm dự kiến tổ chức tổng tuyển cử. Theo dự thảo tuyên bố báo chí chung được truyền thông Thái Lan tiết lộ, với chủ đề ASEAN 2019 là “Thúc đẩy quan hệ đối tác vì sự bền vững”, dự kiến hội nghị lần này sẽ thảo luận ít nhất 5 vấn đề lớn liên quan đến an ninh và sự ổn định khu vực, bao gồm Sáng kiến Ấn Độ - Thái Bình Dương; cuộc khủng hoảng ở Rakhine, Myanmar; tình hình trên bán đảo Triều Tiên; tranh chấp chủ quyền trên biển Đông và Tầm nhìn ASEAN năm 2040.
Đối với Sáng kiến Ấn Độ - Thái Bình Dương, sau 15 tháng nghiên cứu, ASEAN đã đưa ra được phiên bản của riêng mình, bao gồm những nguyên tắc, đặc điểm tương tự đề xuất của Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia. Phiên bản của ASEAN không nhắm vào bất kỳ bên thứ ba nào và sẽ bao gồm 5 điểm chính: cởi mở, toàn diện, minh bạch, dựa trên trật tự quốc tế và tính trung tâm của ASEAN. Các bộ trưởng ngoại giao ASEAN phải quyết định có giữ lại tên “Ấn Độ - Thái Bình Dương” theo đề xuất của Tổng thống Mỹ Donald Trump hay không hoặc thay thế bằng một cái tên mới. Indonesia đã được giao nhiệm vụ soạn thảo phiên bản ASEAN về sáng kiến này cùng sự tham khảo chặt chẽ với Thái Lan, nước Chủ tịch ASEAN 2019.
Theo TTXVN, PGS Thitinan Pongsudhirak thuộc Bộ môn Khoa học chính trị, Đại học Chulalongkorn, cho biết, chủ đề lớn thứ hai sẽ được thảo luận tại Hội nghị liên quan đến việc giải quyết vấn đề nhân đạo tại bang Rakhine, Myanmar.
Sớm hoàn thành đàm phán COC
Về vấn đề phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, báo Bangkok Post cho rằng, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN dự kiến sẽ tiếp tục hỗ trợ mọi nỗ lực nhằm giảm bớt căng thẳng và thúc đẩy đối thoại giữa hai miền Triều Tiên. Điều đó có thể giúp giải thích tại sao ASEAN từ chối hạ cấp quan hệ với Bình Nhưỡng, bất chấp áp lực mạnh mẽ từ Mỹ, đồng thời thực hiện các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc. Nước Chủ tịch ASEAN khuyến khích ASEAN tiếp tục tham gia và đưa Triều Tiên tham gia vào các khuôn khổ hợp tác khu vực, theo đó nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un có thể được Chủ tịch ASEAN mời đến dự hội nghị cấp cao cùng với các lãnh đạo thế giới vào đầu tháng 11 tới.
Các chuyên gia khu vực nhận định vấn đề biển Đông sẽ tiếp tục nằm trong chương trình nghị sự của hội nghị lần này. Chuyên gia hy vọng các cuộc đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông với Trung Quốc (COC) sẽ hoàn thành trong nhiệm kỳ chủ tịch của Thái Lan. Trước đó, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cho biết, Bắc Kinh mong muốn hai bên giải quyết vấn đề này trước năm 2021, đồng thời khẳng định sẽ đảm bảo an ninh và tự do hàng hải ở vùng tranh chấp.
“Tầm nhìn ASEAN 2040” cũng được cho là sẽ nằm trong chủ đề thảo luận của hội nghị để thay thế cho “Tầm nhìn 2020” đã không còn phù hợp trong bối cảnh khu vực và thế giới biến đổi nhanh chóng trong những năm gần đây. Thái Lan đã “đặt hàng” Viện Nghiên cứu kinh tế ASEAN và Đông Á có trụ sở tại Jakarta, Indonesia, thực hiện một nghiên cứu về “Tầm nhìn ASEAN 2040” trên cơ sở ý kiến của chuyên gia khu vực. Nước chủ nhà sẽ đưa ra kết quả nghiên cứu và những khuyến nghị đến các bộ trưởng với tiêu đề “Vững bước tương lai: Tạo chuyển biến trong cộng đồng ASEAN”.
