Tại hội nghị triển khai nhiệm vụ phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội và ngân sách TPHCM năm 2014 vừa diễn ra, người đứng đầu chính quyền TP cho biết, tình hình ngân sách TP năm 2014 tiếp tục hết sức khó khăn. Mặc dù vậy, trước đó theo lãnh đạo Sở Tài chính TP, năm 2014, TP dành khoản tiền dự kiến trên 1.300 tỷ đồng để trợ giá xe buýt, tăng 37 tỷ đồng so với năm 2013. Trong bối cảnh ngân sách nhà nước phải căng kéo thì việc TP dành khoảng 7% ngân sách để trợ giá xe buýt, ai nghe cũng xót ruột vì hoạt động của xe buýt chưa thật sự hiệu quả.
Tại phiên trả lời chất vấn Giám đốc Sở KH-CN ở kỳ họp HĐND TP vừa qua, Phó Chủ tịch UBND TP Lê Mạnh Hà bày tỏ, trong mọi việc, mọi lĩnh vực đều cần được thực hiện một cách khoa học nhất và phải có sự tham gia của các nhà khoa học, từ việc đặt tên đường đến trợ giá xe buýt… Riêng hoạt động xe buýt, để không gây lãng phí trong việc trợ giá, cần phân tích, đánh giá ưu nhược điểm của việc trợ giá xe buýt gián tiếp cho các đơn vị vận tải xe buýt, so sánh với cách hỗ trợ trực tiếp cho người đi xe buýt với các đối tượng cụ thể mà nhiều nước đã thực hiện.
Việc trợ giá cho doanh nghiệp vận tải như hiện nay có nhiều nhược điểm là gián tiếp trợ giá cho tất cả người đi xe buýt, bao gồm cả người nghèo và người có thu nhập cao hơn, không cần thiết phải hỗ trợ. Việc tính toán kinh phí trợ giá rất khó khăn và thường xuyên biến động; khả năng thất thoát, lãng phí cao.
Trong khi đó, cách trợ giá trực tiếp cho người đi xe buýt thì chỉ hỗ trợ cho các đối tượng cụ thể như sinh viên, người nghèo, công nhân, bộ đội… bằng cách phát hành vé thấp hơn giá thông thường. Cách trợ giá này khắc phục được những nhược điểm của trợ giá qua doanh nghiệp và thật sự khuyến khích người nghèo, người có thu nhập thấp đi xe buýt (vì khi hỗ trợ gián tiếp, người đi xe không biết giá vé thực là bao nhiêu, không biết mình được giảm giá bao nhiêu và thậm chí nghi ngờ nhà xe gian lận…). Đối với người thu nhập cao hơn, họ sẽ đi xe buýt nếu thấy luồng tuyến thuận lợi, xe sạch sẽ, tiện nghi mà ít quan tâm đến giá vé. Cách hỗ trợ cào bằng cho các đối tượng hiện nay là không cần thiết và không công bằng. Trợ giá trực tiếp cho nhóm đối tượng thụ hưởng sẽ ngăn chặn được hành vi gian lận của người tính chi phí trợ giá, của doanh nghiệp vận tải...
Theo Phó Chủ tịch UBND TP Lê Mạnh Hà, TP sẽ đặt hàng các nhà khoa học thực hiện đề tài về phương án tối ưu cho trợ giá xe buýt. Nếu đề tài nghiên cứu với kinh phí là 10 tỷ đồng, thuộc loại rất lớn trong nghiên cứu khoa học, mà tiết kiệm được 10% ngân sách thì mỗi năm sẽ tiết kiện được 130 tỷ đồng và kéo dài trong nhiều năm.
TPHCM đã qua nửa chặng đường phát triển kinh tế - xã hội nhiệm kỳ 2011 - 2015 với những thành tựu đáng trân trọng. Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn không ít những tồn tại, hạn chế, yếu kém. Để hoàn thành được các chỉ tiêu, nhiệm vụ mà Đại hội Đảng bộ TPHCM lần thứ IX đề ra cho nhiệm kỳ 2011-2015, thiết nghĩ trong từng ngành, từng cấp, từng đơn vị phải khắc phục những hạn chế, yếu kém của mình. Làm được như vậy mới tạo được thành quả chung cho TP.
VÂN ANH
