Quay trở lại thỏa thuận JcPOA
Theo đài Press TV, giống như cách Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân và tái áp đặt trừng phạt lên Iran mà không có bất kỳ cuộc đàm phán hay tham vấn nào trước đó, bây giờ họ cũng phải dỡ bỏ lệnh trừng phạt theo cách như vậy. Lời khẳng định được đưa ra 1 ngày sau khi giới chức Iran cùng các nước P5+1 (gồm Nga, Anh, Pháp, Trung Quốc, Mỹ và Đức), ngoại trừ Mỹ, thông báo sẽ nhóm họp trực tiếp trong tuần tới tại Vienna, Áo để thảo luận về khả năng hồi sinh thỏa thuận hạt nhân Iran mang tên Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA). Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Iran Abbas Araqchi, người tham gia phái đoàn đàm phán Iran, các bên đã nhất trí nhóm họp trực tiếp tại Vienna, Áo vào ngày 6-4 tới sau các cuộc trao đổi thẳng thắn và nghiêm túc. Trong khi đó, hai nguồn tin ngoại giao châu Âu cũng xác nhận thông tin về cuộc họp vào tuần tới.
Phía Mỹ sau đó cũng xác nhận sẽ tham gia cuộc gặp tại Vienna. Theo Phó Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jalina Porter, trọng tâm của các cuộc đàm phán vào tuần tới tại Vienna sẽ tập trung vào các bước liên quan tới hạt nhân mà Iran cần phải thực hiện để quay trở lại tuân thủ JCPOA. Tờ New York Times dẫn nguồn người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết, Mỹ đã nhất trí với các nước còn lại trong Nhóm P5+1 xác định các vấn đề liên quan đến việc quay trở lại thỏa thuận JCPOA năm 2015. Tuyên bố nhấn mạnh, Washington không hy vọng các cuộc đàm phán sẽ ngay lập tức tạo được đột phá do vẫn còn nhiều khó khăn phía trước, song bày tỏ tin tưởng đây là một bước tiến thuận lợi.
Còn nhiều mâu thuẫn
Thời gian qua, giới chức Iran nhiều lần đề cập việc quay trở lại thực thi đầy đủ những cam kết trong JCPOA nếu Mỹ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt được áp đặt dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump. Theo JCPOA, Iran cam kết hạn chế các hoạt động hạt nhân đổi lấy việc các biện pháp trừng phạt nước này được dỡ bỏ. Tuy nhiên, năm 2018, Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump đã tuyên bố rút nước này ra khỏi thỏa thuận và áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt Iran. Đáp lại, Tehran đã giảm các cam kết của mình trong thỏa thuận. Các nước còn lại tham gia thỏa thuận gồm Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức đang nỗ lực cứu vãn văn kiện này.
Trong 2 tháng đầu tiên trên cương vị Tổng thống Mỹ của ông Joe Biden, các cuộc đàm phán diễn ra với những chuyển biến chóng mặt. Các quốc gia châu Âu tham gia JCPOA đề xuất tổ chức cuộc hội đàm giữa quan chức Mỹ và Iran. Phía Mỹ mong động thái này có thể là những bước để các bên quay trở lại tuân thủ JCPOA. Tuy nhiên, Iran từ chối gặp đại diện Mỹ và cho biết cần nhất trí về các bước khôi phục JCPOA trước khi hội đàm trực tiếp. Một quan chức Mỹ cho biết: “Phía Iran thông báo với chúng tôi rằng tốt nhất là các bên thực hiện, một động thái mở đường cho các cuộc đàm phán đó. Họ muốn giảm nhẹ một số biện pháp trừng phạt để đổi lấy việc đảo ngược một số quyết định về chương trình hạt nhân”.
Các quan chức phương Tây tham gia đàm phán cho biết, động lực cho đột phá trong đàm phán diễn ra trong 2 tuần khi 3 cường quốc châu Âu thảo luận với Mỹ rồi đề xuất với Iran thỏa thuận dỡ phong tỏa 1 tỷ USD tiền bán dầu cho Hàn Quốc. Iran sẽ được dùng số tiền này để mua các mặt hàng nhân đạo và phải đình chỉ hoạt động làm giàu uranium tới mức 20%. Tuy nhiên, Iran từ chối đề xuất và yêu cầu Mỹ dỡ phong tỏa toàn bộ doanh thu xuất khẩu của nước này, ước tính hơn 30 tỷ USD, để đổi lấy việc đình chỉ làm giàu uranium 20%/tháng. Giới chức Mỹ nhận định đây là ý tưởng không có triển vọng.
