Đối chiếu thông tin sinh trắc học
Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), hiện gần 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng. Nhiều nghiệp vụ cơ bản của các ngân hàng thương mại (NHTM) đã được số hóa 100% như tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...
Nhiều tổ chức tín dụng (TCTD) có tỷ lệ trên 90% giao dịch thực hiện trên kênh số. Tuy nhiên, thực tế lừa đảo thanh toán, giao dịch trực tuyến cũng diễn biến phức tạp. Tại tọa đàm “Mức độ trưởng thành của doanh nghiệp, tổ chức Việt Nam trong việc sẵn sàng ứng phó các sự cố” do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia tổ chức mới đây, Thiếu tá Trần Trung Hiếu, Phó Giám đốc Trung tâm An ninh mạng quốc gia (Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an) cho biết, một loạt các tổ chức của Việt Nam đã bị tấn công trong thời gian vừa qua, trong đó có ngân hàng của Việt Nam đã bị hacker đánh cắp 100 tỷ đồng.
Trong bối cảnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số vào cung cấp sản phẩm, dịch vụ song hành với bảo đảm an ninh, an toàn, NHNN tăng cường trách nhiệm trong việc hoàn thiện thể chế và khung pháp lý để ứng phó kịp thời với diễn biến phức tạp trên không gian mạng. Một trong những bước đi nổi bật thời gian qua là NHNN ban hành Thông tư 17/2024 quy định về việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán. Theo đó, từ ngày 1-7-2024, các tài khoản cá nhân muốn giao dịch trực tuyến, chủ tài khoản bắt buộc phải đối chiếu sinh trắc học với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (thông qua CCCD gắn chíp, VNeID). Riêng với khách hàng tổ chức, từ ngày 1-7-2025 chỉ được giao dịch điện tử sau khi xác thực sinh trắc học trùng khớp với dữ liệu định danh.
Thống kê từ NHNN cho thấy, tính đến ngày 15-5-2025, đã có hơn 113 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 711.000 hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học, đạt hơn 66% tổng số lượng tài khoản thanh toán tổ chức phát sinh giao dịch trên kênh giao dịch số. Đây là nỗ lực mạnh mẽ của hệ thống ngân hàng trong việc chuẩn hóa dữ liệu, giảm thiểu rủi ro và tạo nền tảng vững chắc cho các dịch vụ ngân hàng số phát triển. Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN), cho biết, ngành ngân hàng đang hướng tới làm sạch dữ liệu, ngăn chặn lừa đảo.
Siết chặt tài khoản doanh nghiệp
Việc thực hiện sinh trắc học tài khoản cá nhân đã hạn chế được các tài khoản không chính chủ chuyển tiền, giảm các vụ lừa đảo. Tuy nhiên, các đối tượng tội phạm công nghệ cao lại chuyển qua lừa đảo tài khoản tổ chức, vì tài khoản thanh toán doanh nghiệp chưa yêu cầu xác thực sinh trắc học khuôn mặt. Thời gian qua, tội phạm sử dụng công nghệ cao đã sử dụng CCCD giả mạo hoặc nhờ, thuê người khác làm hồ sơ đăng ký thành lập doanh nghiệp “ma”, sau đó sử dụng hồ sơ doanh nghiệp để đăng ký mở tài khoản ngân hàng doanh nghiệp hoặc mua tài khoản doanh nghiệp trên các hội, nhóm mạng xã hội để sử dụng vào mục đích lừa đảo.
Để ngăn chặn chiêu trò, thủ đoạn nói trên, từ ngày 1-7-2025, các tổ chức nếu chưa xác thực thông tin sinh trắc học của người đại diện hợp pháp sẽ không thể giao dịch trực tuyến. Hiện nhiều NHTM cũng đã thông báo cho khách hàng là tổ chức, doanh nghiệp về việc tạm dừng cung cấp dịch vụ giao dịch điện tử nếu chưa hoàn tất định danh sinh trắc học theo Thông tư 17/2024. Các NHTM cho biết, với dữ liệu sinh trắc học bổ sung từ giấy tờ còn hiệu lực, mọi yêu cầu giao dịch của tổ chức sẽ được xác thực nhanh chóng, an toàn hơn.
Theo NHNN, hiện đã có khoảng 55% số lượng tài khoản tổ chức thực hiện đối chiếu dữ liệu sinh trắc học của người đại diện hợp pháp. Những doanh nghiệp chưa xác thực, đối chiếu sinh trắc học sẽ giao dịch trực tiếp tại quầy từ đầu tháng 7 tới. Mặt khác, NHNN đang xây dựng dự thảo sửa đổi Thông tư 17/2024 theo hướng siết chặt xác thực danh tính chính chủ đối với tài khoản thuộc tổ chức và doanh nghiệp. Theo đó, người đại diện pháp luật của doanh nghiệp và kế toán trưởng phải trực tiếp đến ngân hàng để mở tài khoản và không được ủy quyền.
Các NHTM sẽ thực hiện thu thập, đối chiếu dữ liệu sinh trắc học của chủ doanh nghiệp và kế toán trưởng, đồng thời khuyến khích sử dụng ứng dụng định danh điện tử VNeID để đối chiếu với dữ liệu gốc tại cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Đặc biệt, các tổ chức, doanh nghiệp thành lập dưới một năm, hoạt động như hộ kinh doanh cá thể hay doanh nghiệp siêu nhỏ sẽ bị quản lý chặt chẽ khi thực hiện các hoạt động thanh toán. “Có nhiều cơ sở cho rằng, những tài khoản của tổ chức mở dưới 1 năm có thể là “nơi ẩn nấp” của các đối tượng lừa đảo nhằm lách quy định xác thực sinh trắc học nên sẽ siết chặt những tài khoản này. Dự thảo sửa đổi Thông tư 17/2024 cũng cấm đặt “biệt danh” (alias) cho tài khoản thanh toán vì thời gian qua, các ngân hàng đã ghi nhận nhiều trường hợp dùng tên giả hoặc tên tương tự công ty để thực hiện hành vi lừa đảo”, đại diện NHNN cho biết.
