* Chỉ nên khai thác thử nghiệm ở 2 điểm
Báo SGGP ra ngày 30-11 đã đăng bài về chủ trương bắt đầu khai thác thử nghiệm mỏ than đồng bằng sông Hồng của Tập đoàn Công nghiệp than và khoáng sản Việt Nam (TKV) vào năm 2010. Tuy nhiên, trong phần phản biện, Tổng hội Địa chất Việt Nam lại cho rằng đề án của TKV chưa thể thực hiện ngay được vì còn chưa có độ tin cậy. PV Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với PGS-TS Nguyễn Khắc Vinh (ảnh), Chủ tịch Tổng hội Địa chất Việt Nam, để hiểu rõ hơn.
- Thưa ông, tổng hội có ủng hộ đề án khai thác mỏ than đồng bằng sông Hồng không?
- Ông NGUYỄN KHẮC VINH: Vừa qua, TKV đã làm đề án phát triển mỏ than đồng bằng sông Hồng trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Sau khi nhận được chỉ đạo của Thủ tướng về thành lập hội đồng thẩm định để xem xét, Bộ Công thương đã đề nghị Liên hiệp các Hội KHKT Việt Nam phản biện và liên hiệp đã ủy quyền cho Tổng hội Địa chất Việt Nam tập hợp các chuyên gia am hiểu về mỏ than đồng bằng sông Hồng để phản biện. Quan điểm của chúng tôi là rất cần khai thác thêm các mỏ than vì nhu cầu của đất nước đang rất cần, trong 10 năm nữa, nhu cầu sẽ tăng gấp đôi hiện nay.
Trong khi mỏ than Quảng Ninh đã sắp cạn kiệt, chúng ta sẽ phải nhập khẩu than. Còn về năng lượng điện hạt nhân thì phải đến năm 2015 mới bắt đầu. Vả lại, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có chủ trương, chỉ đạo về thăm dò và khai thác mỏ than đồng bằng sông Hồng và vùng phụ cận.
Tuy nhiên, việc khai thác mỏ than ở đồng bằng sông Hồng lại là vấn đề rất nhạy cảm, có liên quan tới an sinh của hàng chục triệu người đang sinh sống trong phạm vi hàng ngàn kilômét vuông ở khu vực đồng bằng Bắc bộ, dư luận cũng đang rất quan tâm nên cần phải được xem xét một cách khoa học, thận trọng.
Và sau quá trình xem xét, đưa ra 8 điểm phản biện, chúng tôi đi tới kết luận là đề án phát triển bể than đồng bằng sông Hồng của TKV mới chỉ nặng về lý thuyết, thiếu cơ sở thực tiễn, vẫn còn nhiều chỗ sơ sài, trùng lặp... cho nên chưa thể chấp nhận và TKV cần phải làm lại đề án của mình.
- Cụ thể các điểm phản biện là gì, thưa ông?
- Chúng tôi cho rằng, đề án phát triển bể than đồng bằng sông Hồng được TKV xây dựng, trong đó có đề xuất được thực hiện cả phần thăm dò, đánh giá trữ lượng bể than. Thế nhưng thực tế, hoạt động này đã được Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ TN-MT chỉ đạo Cục Địa chất và khoáng sản Việt Nam lập đề án điều tra đánh giá tổng thể tài nguyên bể than ở vùng đồng bằng sông Hồng và vùng phụ cận, chứ không phải là TKV.
Thêm nữa, trong quá trình làm, TKV cũng chưa hề có báo cáo đánh giá tác động môi trường, mà không có báo cáo này là không được. Không chỉ vậy, điều kiện thủy văn, địa chất ở vùng đồng bằng sông Hồng phức tạp, gây khó khăn, trở ngại lớn cho công tác khai thác. Quá trình khai thác cũng có thể gây ra sụt lún tức thời, sụt lún lâu dài, sụt lún tại chỗ và sụt lún lan tỏa, có thể biến cả vùng đồng bằng phì nhiêu sông Hồng thành hồ chứa nước nhiễm mặn, ảnh hưởng tới hàng chục triệu người dân của 10 tỉnh. Chưa kể nguy cơ có thể làm thiệt hại tới những tài nguyên khoáng sản khác như cạn kiệt nguồn nước ngầm, nước khoáng, dầu khí, gây mất địa nhiệt…
Đặc biệt là chưa chắc chắn về trữ lượng than nằm bên dưới, nên việc TKV chủ trương khai thác thử nghiệm ở 4 mỏ cũng chưa có cơ sở. Theo quan điểm của chúng tôi, trước mắt TKV chỉ nên làm ở 2 điểm thử nghiệm và phải theo đúng trình tự thủ tục, có cả báo cáo đánh giá tác động môi trường, vì hiện nay, ở vùng khai thác thử nghiệm cũng chưa hề có báo cáo đánh giá tác động môi trường.
- Tại sao lại chưa chắc chắn về trữ lượng, thưa ông?
- Bởi vì câu hỏi là ở bên dưới có than hay không? Qua các tài liệu đã nghiên cứu và qua hàng trăm lỗ khoan thăm dò thì có thể khẳng định là ở bên dưới độ sâu hàng trăm đến hàng ngàn mét thuộc khu vực đồng bằng Bắc bộ có than nâu, có thể phục vụ cho các dự án nhiệt điện, xi măng vì có ngọn lửa dài. Nhưng vấn đề là có bao nhiêu thì vẫn chưa đủ độ tin cậy vì chưa có đủ công trình chứng minh.
Người ta nhận định trong phạm vi 3.500km² có tới 210 tỷ tấn than, nhưng đây mới chỉ là dự báo thôi, độ chính xác thấp. Riêng ở Khoái Châu (Hưng Yên) và Tiền Hải (Thái Bình) có khoảng 30 tỷ tấn than thì có thể tin cậy được vì đã trải qua quá trình thăm dò, nghiên cứu hàng chục năm. Những nơi còn lại vẫn chưa thăm dò. Trong khi để quyết định có đầu tư khai thác trên quy mô lớn hay không thì cần phải có những kết quả thăm dò chính xác, cụ thể. Do đó, đề án của TKV vẫn còn những rủi ro cao nên chúng tôi chưa ủng hộ.
- Cảm ơn ông!
PHÚC VĂN
