Rào cản lớn nhất với kinh tế tư nhân là tư duy và con người

Tư duy cũ kỹ, rào cản thể chế vẫn hiện hữu

TS Trần Du Lịch cho rằng, Việt Nam đã trải qua một chặng đường dài để chuyển biến tư duy về kinh tế tư nhân trong cơ chế thị trường. Từ cách tiếp cận ban đầu còn mang tính “ban ơn”, đến nay pháp luật đã quy định rõ: những gì pháp luật không cấm thì người dân được quyền làm. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn nhiều rào cản về thể chế, đặc biệt là tình trạng "giấy phép con" và các thủ tục hành chính rườm rà.

Vấn đề không chỉ nằm ở quy định, mà sâu xa hơn là yếu tố con người trong bộ máy thực thi. TS Trần Du Lịch so sánh: Nhiều nước như Mỹ có hệ thống pháp lý rất phức tạp, nhưng người dân không phàn nàn vì cán bộ công quyền làm việc nghiêm túc, chỉ vì công vụ chứ không vì mục tiêu khác.

Ông cho rằng, Nhà nước cần có chính sách nuôi dưỡng và phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, bên cạnh yếu tố thể chế, bản thân doanh nghiệp cũng cần tự hoàn thiện. “Doanh nghiệp trong nước hiện còn yếu về năng lực tài chính, phụ thuộc nhiều vào nợ vay, văn hóa kinh doanh chưa bền vững. Chính doanh nghiệp cũng phải vượt qua chính mình”, ông nhấn mạnh.

Bối rối vì bị 4 bộ “đẩy” lòng vòng

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Phạm Hùng Dũng, Giám đốc Công ty TNHH Minh Hưng, cho rằng khó khăn lớn hiện nay không nằm ở định hướng vĩ mô, mà ở khâu thực thi tại địa phương. Doanh nghiệp vừa và nhỏ thường xuyên phải tiếp xúc với nhiều cơ quan quản lý, rất cần một môi trường minh bạch, phối hợp hiệu quả.

Ông Lương Tấn Lợi, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty CP Sâm Việt Nam – Trà My Quảng Nam, nêu ví dụ cụ thể: Dự án xuất khẩu sâm Ngọc Linh sang Nhật Bản của công ty vẫn chưa thể triển khai do vướng giấy phép. Dù đã làm việc với các sở ngành tại TPHCM, sau đó tiếp tục được giới thiệu ra 4 bộ, nhưng vẫn bị “đẩy qua đẩy lại”. “Chúng tôi giải trình đầy đủ, nhưng không có bộ nào đứng ra giải quyết dứt điểm. Mọi việc cứ vòng vo, không rõ trách nhiệm”, ông Lợi bức xúc.

Về khó khăn vốn, ông Vũ Đức Hậu, đại diện Vietcombank chi nhánh Long Thành, cho biết doanh nghiệp trong nước thường thiếu vốn, nhân lực và công nghệ. Việc tiếp cận vốn hiện chủ yếu dựa vào tài sản bảo đảm và báo cáo tài chính, trong khi nhiều doanh nghiệp nhỏ chưa đáp ứng được yêu cầu này.

Ông đề xuất cần có hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp để phân loại rõ doanh nghiệp tốt và yếu, đồng thời áp dụng cơ chế tín dụng linh hoạt hơn, trong đó có các chương trình bảo lãnh tín dụng giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ, startup dễ dàng tiếp cận nguồn vốn.