Thời gian vừa qua, xã hội đã rất đau xót trước hàng loạt những vụ việc đáng buồn xảy ra trong trường học như phụ huynh bắt cô giáo quỳ; học sinh đâm thầy giáo bị thương; cô giáo 3 tháng lên lớp không giảng bài; giáo viên phạt học sinh uống nước giặt giẻ lau...
Nhiều chuyên gia đã lo lắng: đó không chỉ còn là hiện tượng mà là xu thế lan rộng, là lỗi của hệ thống, của cách tổ chức mà ngành giáo dục cần chấn chỉnh ngay.
Trước tình hình này, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ đã họp với nhóm nghiên cứu xây dựng quy tắc ứng xử văn hóa trong trường học.
Trường Tiểu học Bình Chánh, nơi xảy ra vụ phụ huynh bắt cô giáo quỳ Trước hết đó là sự tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường dẫn tới những thay đổi trong đời sống xã hội, thay đổi những giá trị truyền thống, trong đó có môi trường giáo dục. Một bộ phận thầy cô giáo chưa được trang bị, chuẩn bị đầy đủ nhận thức và tâm thế trước những tác động “tiêu cực” từ bên ngoài xã hội.
Trong chương trình, quá trình đào tạo giáo viên hiện nay vẫn còn để “trống” mảng đào tạo về chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, kỹ năng sống cho sinh viên. Giáo viên không được bồi dưỡng thường xuyên về phương pháp sư phạm, năng lực chuyên môn… dẫn tới có một số thầy cô giáo chưa đáp ứng năng lực và theo kịp sự biến động về tâm lý của học sinh, cá biệt còn có biểu hiện giáo viên thiếu trách nhiệm, cứng nhắc, chưa chia sẻ với học sinh.
Đồng thời với đó đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn cũng là nguyên nhân dẫn tới việc một bộ phận giáo viên chưa toàn tâm toàn ý với công việc giảng dạy và chăm sóc, giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho người học.
Bên cạnh đó, những tác động từ áp lực cuộc sống dẫn tới việc nhiều bậc phụ huynh phó thác con cái họ cho nhà trường làm cho mối quan hệ nhà trường - gia đình ở một số nơi còn lỏng lẻo. Rồi cách ứng xử thiếu chuẩn mực trong một số gia đình đã tác động tới quá trình hình thành nhân cách của các em...
Trong khi đó, hiện nay, hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống trong các nhà trường chưa đáp ứng được nhu cầu, mong muốn của học sinh, sinh viên; vẫn còn mang tính áp đặt của giáo viên mà chưa quan tâm đến tâm lý lứa tuổi của các em hoặc mang tính phong trào. Thời lượng dành cho các môn đạo đức, môn giáo dục công dân và các hoạt động giáo dục khác đóng vai trò “dạy người” còn “khiêm tốn”, thậm chí ở một số nơi bị xem nhẹ.
Đáng chú ý, hiện một số trường phổ thông đã xây dựng được các quy tắc ứng xử trong nhà trường nhưng về cơ bản còn chung chung, đa số học sinh chưa quan tâm, giáo viên chưa đủ cơ sở pháp lý để thực hiện…
Cô Trần Thị Minh Châu (trái), giáo viên dạy môn Toán Trường THPT Long Thới (huyện Nhà Bè, TPHCM) bị học sinh phản ánh lên lớp không nói gì Từ thực tế đó, nhóm nghiên cứu cho rằng, giải pháp giáo dục từ gia đình và sự phối hợp quản lý giữa gia đình - nhà trường sẽ là mấu chốt để mang lại hiệu quả tích cực cho quá trình giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh. Chương trình giáo dục phổ thông mới cần nghiên cứu và giải quyết bất cập về các môn đạo đức, môn giáo dục công dân và các hoạt động giáo dục khác đóng vai trò “dạy người”.
Đặc biệt, nhóm nghiên cứu đề xuất Bộ GD-ĐT cần nghiên cứu, đưa ra một khung quy tắc văn hóa ứng xử trong trường học thật chi tiết để học sinh, giáo viên, phụ huynh có thể thực hiện, kèm theo đó là chế tài thưởng - phạt cụ thể và tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra.
Tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ thừa nhận, chương trình các môn học về đạo đức, giáo dục công dân trong nhà trường còn mỏng về thời lượng, nhẹ về chất lượng, đơn giản về phương pháp, vị thế của môn học chưa được coi trọng đúng mức. Các địa phương hầu như chưa coi trọng đội ngũ giáo viên dạy những môn học này.
Ngay cả tại các trường sư phạm, khoa ngành học đạo đức, nhóm ngành giáo dục công dân cũng bị xem nhẹ hơn những khoa ngành khác.
Trong khi đó, dù hệ thống văn bản hướng dẫn của ngành giáo dục chỉ đạo thực hiện văn hóa ứng xử trong trường học có nhưng một số ít quy định trong đó vẫn còn chung chung, thiếu điều kiện thực hiện, thiếu chế tài, thiếu kiểm tra giám sát, dẫn tới quá trình thực hiện trong thực tế có lúc, có nơi chưa hiệu quả.
Bộ trưởng cho rằng, chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ theo hướng cân bằng giữa dạy “chữ” và dạy “người”. Nhưng trước mắt, cần ưu tiên và cần tập trung ngay vào việc xây dựng quy tắc ứng xử văn hoá trong trường học phổ thông đảm bảo các yêu cầu: khả thi, dễ thực hiện, dễ nhớ; quy định rõ những điều cần làm, không được làm; quy định chế tài cụ thể, trách nhiệm của mỗi cấp: trường, sở, địa phương; trách nhiệm của học sinh, giáo viên, phụ huynh…:
“Không được quy định chung chung kiểu như học sinh phải ngoan ngoãn, lễ phép mà nên quy định cụ thể để hướng dẫn dễ thực hiện, ví dụ như học sinh gặp thầy cô giáo phải dừng lại, khoanh tay chào hay giáo viên gặp học sinh phải niềm nở, vui vẻ… Như vậy thì mới dễ hiểu, dễ thực hiện và giám sát đánh giá mới được”, Bộ trưởng yêu cầu.
Bộ quy tắc ứng xử văn hoá trong trường học phổ thông phải được ban hành trước năm học mới 2018-2019 để triển khai thực hiện ngay từ đầu năm học, kèm theo đó là các chế tài đủ mạnh. Đây sẽ là giải pháp quan trọng nhằm xây dựng văn hóa ứng xử trường học hiệu quả trong thời gian tới.
Cũng theo Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, một số sự việc xảy ra gần đây thể hiện văn hóa ứng xử trong nhà trường có vấn đề, dù đó chỉ là trường hợp cá biệt nhưng với xu hướng tăng lên, cần những giải pháp chấn chỉnh mang tính lâu dài và bền vững.
