Cùng lúc gửi đến nhiều cơ quan nhà nước
Khiếu nại quyết định cưỡng chế của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Củ Chi, bà Nguyễn Thị L. đưa chúng tôi xem cả chục lá đơn được gửi cho các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, các cơ quan trung ương và lãnh đạo TPHCM. Theo bà L., đơn được gửi đi gần nửa năm nay nhưng chưa thấy nơi nào trả lời. Bức xúc với việc này, bà L. đã “gõ cửa” văn phòng luật sư và nơi đây hướng dẫn bà viết đơn “Yêu cầu khởi tố vụ án hình sự”, gửi đến các cơ quan công an, tòa án, viện kiểm sát từ cấp thành phố đến trung ương.
Một trường hợp khác, bà Nguyễn Thị Ph. gần 5 năm nay cũng gửi đơn khiếu nại đi khắp nơi đề nghị giải quyết vụ việc thu hồi đất mở đường vào khu dân cư Tân Tiến (phường Tân Thới Hiệp, quận 12) mà theo bà là có nhiều khuất tất. Khi chúng tôi hỏi vì sao không thấy đơn khiếu nại nào gửi cho UBND quận 12 (nơi ra quyết định cưỡng chế thu hồi đất), bà Ph. trả lời: “Họ ra quyết định sai, giờ gửi đơn khiếu nại đến họ làm sao dám giải quyết”.
Do không hiểu luật, không tin vào cơ quan thẩm quyền có trách nhiệm giải quyết khiếu nại cho mình, bà Ph. gửi đơn đến nhiều cơ quan từ thành phố đến trung ương và một loạt cơ quan báo chí.
Có vài lần bà Ph. nhận được thư phản hồi của một số cơ quan với nội dung: “Đã nhận được đơn của bà. Đơn của bà sẽ được chuyển cho cơ quan có trách nhiệm giải quyết”. Một thời gian sau không thấy nơi nào giải quyết, bà Ph. tiếp tục gửi đơn đi khắp nơi với hình thức đơn được chuyển qua “Đơn tố cáo khẩn cấp”, “Đơn khiếu nại, đồng thời yêu cầu giải quyết”…
"Hiện nay, Văn phòng Tiếp công dân TPHCM (15 Nguyễn Gia Thiều, quận 3) và Văn phòng Tiếp công dân 24 quận - huyện đều thực hiện tiếp dân hàng ngày trong tuần. Người dân có những thắc mắc cần giải đáp, hoặc có đơn thư khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị gì, cứ đến những nơi này sẽ được tiếp đón và tiếp nhận đơn của mình; tuyệt đối không nên nghe theo lời xúc giục, kích động của các phần tử xấu hoặc những người không hiểu biết pháp luật tham gia tụ tập đông người, ký đơn thư khiếu nại tập thể vượt cấp gửi đi khắp nơi, làm phức tạp thêm tình hình" - Ông PHAN THANH TUẤN, Phó trưởng ban Tiếp công dân TPHCM
Khiếu nại vượt cấp
Trong số những đơn thư khiếu nại mà chúng tôi tiếp cận được, có nhiều vụ việc đã được cơ quan thẩm quyền ra quyết định giải quyết (khiếu nại lần đầu). Theo quy định của Luật Khiếu nại, nếu không đồng ý với quyết định giải quyết này, người dân có quyền khiếu nại lần 2 và đơn khiếu nại được gửi đến cơ quan thẩm quyền cấp trên của nơi đã ra quyết định giải quyết khiếu nại. Nhưng do sợ có chuyện “phủ bênh phủ, huyện bênh huyện”, nên nhiều người đã gửi đơn khiếu nại lần 2 lên các cơ quan trung ương, cá nhân các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ và gửi cho cả những nơi không thuộc thẩm quyền giải quyết.
Theo luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ tịch Hội Luật gia TPHCM, sở dĩ có tình trạng khiếu nại vượt cấp này, ngoài nguyên nhân người dân thiếu hiểu biết pháp luật, còn có một phần trách nhiệm của cơ quan giải quyết khiếu nại lần đầu đã thiếu hướng dẫn, giải thích theo quy định của pháp luật hiện hành. Hoặc theo quy định, quá trình giải quyết khiếu nại phải tổ chức gặp gỡ, đối thoại với người dân, nhưng nhiều nơi đã không thực hiện, nếu có thực hiện thì hình thức, thiếu tính thuyết phục. Nhiều nơi, người chủ trì đối thoại không nắm vững pháp luật, không có bản lĩnh và không thuyết phục được người dân.
“Khoản 10, Điều 1 Luật Khiếu nại quy định, quá trình giải quyết khiếu nại phải đối thoại trực tiếp với người khiếu nại, để làm rõ nội dung khiếu nại và yêu cầu của người khiếu nại trước khi ra quyết định giải quyết khiếu nại. Đối với người đi khiếu nại, dù có gửi đơn đến đâu mà chưa có quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu thì cơ quan tiếp nhận cũng trả lại đơn và yêu cầu người khiếu nại thực hiện quyền khiếu nại lần đầu ở cơ quan hành chính đã ra quyết định hành chính mà mình cho là trái pháp luật”, luật sư Nguyễn Văn Hậu cho biết.
Theo chúng tôi, nếu được tư vấn, giải thích, hướng dẫn cụ thể những điều trên ngay từ đầu sẽ giảm đáng kể tình trạng người dân đi khiếu nại và khiếu nại vượt cấp, gây khó khăn cho các cơ quan hành chính nhà nước, làm cho nhiều vụ việc trở nên phức tạp, kéo dài.