Đó là ví von cho thực trạng quản lý và triển khai thực hiện tiết kiệm năng lượng (TKNL)tại các lĩnh vực ngành nghề nước ta hiện nay.
Vậy tại sao lại gọi là lắm cha? Đó là vì có quá nhiều ngành cùng tham gia vào lĩnh vực triển khai thực hiện TKNL. Đơn cử Bộ Công thương thì thành lập Văn phòng TKNL để triển khai thực hiện tư vấn, quản lý thực hiện TKNL trong các doanh nghiệp. Bộ Xây dựng thì ban hành quy chuẩn 09 về việc xây dựng toà nhà sử dụng năng lượng hiệu quả và tiết kiệm.
Bộ Khoa học và Công nghệ cũng tham gia với tư cách là chủ trì dự án “Sử dụng năng lượng hiệu quả và tiết kiệm” trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Bộ Tài nguyên và Môi trường thì tham gia hình thức hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất sạch và TKNL. Trong phạm vi hẹp tại một địa phương như TPHCM việc triển khai thực hiện TKNL cũng có sự chồng chéo giữa các sở ban ngành. Cụ thể Trung tâm chuyên về triển khai các giải pháp TKNL lại do Sở Khoa học và Công nghệ quản lý. Còn Sở Công nghiệp thì có phòng quản lý về năng lượng. Đối tượng mà cả hai đơn vị này hướng tới là hỗ trợ TKNL cho các doanh nghiệp nên không thể tránh khỏi dẫm chân lên nhau.
Con khó lấy chồng đó chính là hệ quả của việc quá nhiều ngành cùng tham gia vào một lĩnh vực. Hệ quả này thể hiện rõ nhất thông qua hiệu quả của các dự án mà các ngành đang triển khai rất thấp. Cụ thể trong Chương trình hỗ trợ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, những doanh nghiệp trọng điểm có mức tiêu thụ trên 3 triệu kWh điện/năm được hỗ trợ hoàn toàn khi kiểm toán năng lượng. Sau khi thực hiện kiểm toán, nếu doanh nghiệp có kế hoạch cải tiến kỹ thuật sẽ được hỗ trợ 30% vốn. Thế nhưng năm 2007, chỉ có 10 trên tổng số 250 DN thuộc dự án thực hiện kiểm toán năng lượng. Còn số doanh nghiệp ứng dụng giải pháp TKNL chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Chưa hết, Bộ xây dựng cho biết, tốc độ tăng trưởng khu vực nhà ở và công trình công cộng tăng khoảng 13-15% nhưng phần lớn vẫn chưa chú trọng đến các giải pháp TKNL. Kết quả khảo sát tình hình sử dụng năng lượng tại 37 tòa nhà thương mại tại TPHCM và Hà Nội cho thấy hầu hết đều chưa quan tâm đến vấn đề TKNL.
Giải thích cho vấn đề này, nhiều doanh nghiệp cho rằng thủ tục tham gia dự án hỗ trợ tiết kiệm năng lượng quá nhiêu khê. Chưa hết, cùng một doanh nghiệp nhưng lại có hai, ba dự án của hai ba ngành mời tham gia nên không biết theo ai, bỏ ai. Đó là chưa kể năng lực của các trung tâm, đơn vị chủ quản dự án còn yếu, không đáp ứng yêu cầu thực tế, gây tâm lý lo ngại cho doanh nghiệp.
Vậy nên chăng đã đến lúc vấn đề quản lý thực hiện TKNL cần phải tập trung về một đầu mối. Có như vậy mới có thể điều phối, đề xuất giải pháp quản lý đồng thời nâng chất hiệu quả triển khai các dự án hỗ trợ doanh nghiệp, đơn vị thực hiện TKNL. Tránh tình trạng chồng chéo giữa các cơ quan ban ngành để rồi lắm cha con khó lấy chồng!
Minh Xuân
