Nobel Văn học là giải thưởng cao quý nhất trong lĩnh vực sáng tạo ngôn từ, là ước mơ của bất cứ nhà văn nào. Trước thềm Nobel Văn học 2006, chúng tôi xin giới thiệu quy trình bình chọn giải thưởng danh giá này.
Từ hàng trăm đề cử, Ủy ban Nobel Văn học gồm 18 thành viên là tổ chức có trách nhiệm đánh giá và giới thiệu từ 4-5 ứng viên sáng giá đệ trình lên Viện Hàn lâm Thụy Điển để chọn ra người xứng đáng nhất.
Những người có một trong số các điều kiện sau đây sẽ có cơ hội được đề cử ứng viên cho giải Nobel:
1. Thành viên Viện Hàn lâm Thụy Điển hoặc các Học viện, Viện Hàn lâm, các tổ chức có cơ cấu và mục đích tương tự.
2. Giáo sư văn học hoặc ngôn ngữ tại các trường đại học.
3. Những nhà văn đoạt giải Nobel Văn học các năm trước.
4. Chủ tịch các Hội Nhà văn đại diện cho nền văn học của các quốc gia riêng biệt.
Những người đủ tư cách giới thiệu ứng viên giải Nobel Văn học sẽ được Ủy ban Nobel gửi giấy mời, đề nghị đưa ra ứng viên. Tất nhiên, không ai được tự ứng cử.
Quy trình lựa chọn
* Tháng 9 năm trước: Gửi thư mời - Ủy ban Nobel sẽ gửi thư đến 600-700 cá nhân và tổ chức có đủ tư cách giới thiệu ứng viên Nobel.
* Tháng 2 năm sau: Chốt danh sách đề cử - Hạn chót để các cá nhân và tổ chức gửi đề cử của mình đến Ủy ban Nobel là ngày 31-1 năm sau. Ủy ban sẽ tập hợp danh sách này và đệ trình lên Viện Hàn lâm phê chuẩn.
* Tháng 4: Vòng sơ khảo - Chọn 15-20 ứng viên vào vòng chung khảo.
* Tháng 5: Chung khảo - Chọn ra 5 người để tiếp tục đệ trình lên Viện Hàn lâm.
* Tháng 6-8: Đọc tác phẩm - Trong ba tháng hè, các thành viên Viện Hàn lâm sẽ đọc và đánh giá tác phẩm của các ứng viên đã lọt vào chung khảo. Ủy ban Nobel cũng sẽ chuẩn bị báo cáo về từng ứng viên.
* Tháng 9: Viện Hàn lâm thảo luận - Các thành viên Viện Hàn lâm sẽ thảo luận về đặc điểm và giá trị trong sáng tác của các nhà văn lọt vào chung khảo.
* Tháng 10: Nobel Văn học được quyết định - Đầu tháng 10, Viện Hàn lâm sẽ chọn ra người duy nhất xứng đáng. Người được lựa chọn phải nhận được số phiếu bầu quá bán. Sau đó, Viện Hàn lâm công bố kết quả cuối cùng.
* Tháng 12: Trao giải Nobel - Lễ trao giải diễn ra vào ngày 10-12 tại Stockholm, Thụy Điển. Người chiến thắng sẽ nhận được một huy chương, một giấy chứng nhận và 1,4 triệu USD tiền thưởng.
Một điều cũng khá thú vị là danh sách các ứng viên còn lại sẽ được Viện Hàn lâm giữ bí mật đến 50 năm sau.
ĐỖ QUANG TUẤN HOÀNG
