1. Thời gian qua, hoạt động sân khấu ở TPHCM được ghi nhận sôi động nhất nước. Các nghệ sĩ ở TPHCM luôn năng động trong việc tiếp cận khán giả, điều này đã giúp tài năng của các nghệ sĩ được tỏa sáng, được công chúng đón nhận một cách chân tình. Trong những năm qua, với sự đóng góp công sức của mình, khá nhiều nghệ sĩ được công chúng nhìn nhận xứng đáng với các danh hiệu cao quý: NSND, NSƯT.
Với một nghệ sĩ có hơn 70 năm tay đàn, tay viết, được nhiều thế hệ nghệ sĩ tài hoa của sân khấu cải lương nể trọng và được mệnh danh là “Vua vọng cổ”, ai cũng nghĩ rằng NSƯT Viễn Châu hoàn toàn xứng đáng với danh hiệu NSND, nhưng cũng chỉ dừng lại ở danh hiệu NSƯT được trao tặng cách nay khá lâu.
NSƯT Thành Lộc có nhiều vai diễn ấn tượng trong các vở tuồng và được mệnh danh là “phù thủy của sàn diễn” có lẽ cũng xứng đáng với danh hiệu NSND. Với các nghệ sĩ ở kịch nói: Hữu Châu, Thanh Thủy… hay các nghệ sĩ ở lĩnh vực cải lương như Tấn Tài, Châu Thanh, Phượng Hằng… có lẽ đều xứng đáng với danh hiệu NSƯT. Vậy tại sao những nghệ sĩ này vẫn chưa được các danh hiệu mà đáng lý ra, họ đã có thể được tặng từ mấy năm trước? Phải chăng chỉ vì quy chế xét tặng đòi hỏi số lượng huy chương vàng mà các nghệ sĩ phải đạt được.
Trong khi đó, với những nghệ sĩ hoạt động theo chủ trương xã hội hóa, hoạt động tự do, cơ hội để họ tham gia các liên hoan, hội diễn là hết sức hiếm hoi nên rất khó có huy chương vàng. Chẳng lẽ, với những nghệ sĩ này cứ mãi nằm ngoài danh sách NSND, NSƯT? Vậy đâu là lối ra tốt đẹp, thấm tình nghệ sĩ?
2. Nếu như dựa vào các tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT của Thông tư 06/2010/TT – BVHTTDL, nhiều nghệ sĩ xứng đáng ở TPHCM bị loại ngay từ vòng đầu vì chưa hội đủ điều kiện - phải đạt được nhiều huy chương, trong đó có ít nhất là 2 huy chương vàng.
Tác giả Lê Duy Hạnh, Chủ tịch Hội Sân khấu TPHCM, chia sẻ: “Việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT lâu nay giữa tiêu chuẩn và nghệ sĩ dường như có những cái chưa gặp được nhau. Chính vì thế, mỗi khi đến mùa xét tặng là nổi lên chuyện trao tặng sao cho công bằng. Lần này, khi xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT đúng là nhiều nghệ sĩ hoàn toàn xứng danh sẽ bị thiệt thòi vì không đạt chuẩn như quy định. Cho nên, theo tôi, để cho công bằng với các anh em nghệ sĩ, người nào xứng danh thì được trao tặng, chúng ta cần có một hướng mở”.
Theo ông, đó là thay vì chỉ dựa vào số lượng huy chương vàng của từng nghệ sĩ đạt được, chúng ta cũng cần xét đến những vai diễn trên sân khấu của các nghệ sĩ, cũng như sự yêu thích của khán giả. Thực tế, nhiều nghệ sĩ có những vai diễn khá hay, nhưng vì một hoàn cảnh nào đó họ không thể tham gia được những hội diễn, liên hoan, chứ nếu như tham dự, vai diễn ấy xứng đáng được huy chương vàng. Như vậy, nếu linh động trong cách làm như thế, việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT dễ dàng nhận được sự đồng thuận của nhiều người, đặc biệt là trong giới nghệ sĩ…
Còn về trường hợp của NSƯT Viễn Châu, ông Lê Duy Hạnh cho biết, trước đây khi xét tặng danh hiệu NSƯT cho soạn giả Viễn Châu là xét ở khía cạnh tay đờn. Còn nay, nếu xét lên danh hiệu NSND thì sẽ thế nào đây, vì nếu về tay đờn thì sẽ khó khăn cho NSƯT Viễn Châu. Nhưng, nếu xét về những đóng góp của NSƯT Viễn Châu trong việc sáng tác hơn 2.000 bản vọng cổ thì chưa đúng chuẩn, bởi những bản vọng cổ ấy được xem như những kịch bản, tác phẩm văn học, chỉ có thể xét tặng danh hiệu giải thưởng Nhà nước hoặc giải thưởng Hồ Chí Minh…
ĐỖ HẠNH
