1. Tôi có thằng cháu con của người bạn chiến đấu cũ, nó làm nghề chứng khoán. Thuở mới có “thị trường chứng khoán (TTCK)”, tôi chẳng biết gì, bèn hỏi: “Cháu nói cho chú biết, chứng khoán là cái gì?”. Nó nhìn tôi như người hành tinh khác vừa đến trái đất. Rồi nó cười và bảo: “Nhà nước chủ trương đổi mới, tự do hóa kinh tế, phát triển kinh tế tư nhân, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, hình thành nhiều công ty cổ phần (CTCP)...”.
Minh họa: A.Dũng
Tôi cắt ngang: “Vậy thì, nó dính dáng gì đến chứng khoán?”. Cháu tôi ngẩn người. Hình như cái vốn kinh tế của tôi mà nó thần tượng, hóa ra chỉ là một ông bù trất. Nó dè dặt: “Thưa chú, nước ta cho ra đời rất nhiều CTCP, mà ở đâu có CTCP thì ở đó có nhu cầu mua và bán cổ phiếu…”. Tôi bèn nói: “Ừ! đúng rồi, chẳng lẽ mua cổ phiếu rồi để chết dí ở đó. Cần tiền phải đem bán chớ?”.
Sắc mặt thằng cháu tôi lanh lợi hẳn lên, nó tủm tỉm cười, nói thêm: “Đúng đó chú, cần tiền, bán cổ phiếu, phải có người mua. Ở đâu giao dịch mua bán cổ phiếu, thì đó là TTCK”. Hóa ra thị trường là cái chợ, cái chợ đó mua bán cổ phiếu của các CTCP gọi là TTCK. Tôi giở tự điển tiếng Việt ra tìm, không thấy định nghĩa chứng khoán, lật tiếp quyển Hán tự từ điển, thì nó là một thuật ngữ tiếng Hoa.
2. Sau này khi công ty của tôi bước lên sàn niêm yết giao dịch cổ phiếu, mới biết rằng TTCK có nhiều cách tổ chức và hoạt động khác nhau. Chẳng hạn, bên cạnh thị trường chính thức và giao dịch tập trung của các công ty niêm yết (còn gọi là sàn giao dịch chứng khoán chính quy, mua bán có công ty chứng khoán bảo lãnh đàng hoàng) còn có loại giao dịch cổ phiếu không qua quầy gọi là thị trường OTC hay thị trường cổ phiếu chưa niêm yết, “thị trường ngầm”. Thị trường này mua bán cổ phiếu tại nhà thông qua cò chứng khoán hoặc tại các quán cà phê, các tụ điểm công cộng ở các công viên như 23-9, Tao Đàn, trước Nhà thờ Đức Bà…
Người viết bài này đã từng chứng kiến thị trường “giao dịch trao tay” rất sôi nổi ở quán Cà phê Miss Sài Gòn tại bùng binh Hồ Con Rùa. Có điều, dường như loại giao dịch trao tay này luôn lưu động, có bữa tôi lại thấy cò xuất hiện và ì xèo ở Bar 26 Lý Tự Trọng… Tiếp tục tìm hiểu, tôi biết rằng giá của các loại cổ phiếu trao tay được nghe ngóng từ thị trường chính thức và rất linh hoạt.
Tôi có hỏi một đại gia mua cổ phiếu trao tay tại quán cà phê trên đường Lê Thánh Tôn, ông ta biết rõ đó là một thị trường không minh bạch, không an toàn, mua bán không có sự quản lý trực tiếp của Nhà nước, không có tư vấn nghiêm túc nhưng ông vẫn thích mua, vì nó rất thoải mái, có cổ phiếu ngay và điều hấp dẫn nữa là được những cô gái xinh đẹp mời uống cà phê không mất tiền!
3. Luật chứng khoán đang trong quá trình hình thành. Tất nhiên, có luật thì mọi việc sẽ đi vào chuyên nghiệp và quy củ hơn. Do đó mọi người khi bàn về Luật chứng khoán, đều có ý chung là luật phải thể hiện đầy đủ tính công khai và minh bạch. Nghe đâu Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang soạn quy chế, để mọi vấn đề khi có luật sẽ hoạt động theo nguyên tắc vừa nói. Có điều là luật cần phải thoáng hơn. Ai cũng biết, một trong những cơ sở cho sự phát triển của nền kinh tế là tạo lập cho được công cụ tài chính và một thị trường năng động.
LÊ THÀNH CHƠN
