Ngày 15-11, hội thảo khoa học “Môn lịch sử trong giáo dục phổ thông” do Hội Khoa học lịch sử Việt Nam tổ chức ở Hà Nội đã thu hút đông đảo các thế hệ những người làm công tác giáo dục và dạy học lịch sử, các nhà nghiên cứu lịch sử…
Tùy tiện cắt nhỏ là “khai tử” môn lịch sử
Trước đó, Bộ GD-ĐT công bố dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, trong đó nêu rõ môn học “Công dân với Tổ quốc” là một trong 4 môn bắt buộc, môn này tích hợp 3 môn: đạo đức công dân, lịch sử và quốc phòng an ninh. Điều đó có nghĩa, môn lịch sử không còn tồn tại trong hệ thống các môn học độc lập. Dự định này đã nhận sự phản biện gay gắt của giới sử học. Nhiều chuyên gia cho rằng, lịch sử phải là môn học độc lập. Khi một ít kiến thức lịch sử bị cắt nhỏ rồi tích hợp tùy tiện vào một số môn khác, thì môn lịch sử đã không còn với vị thế của một môn học trong tính toàn bộ và hệ thống của nó. Do đó, dù cho có tăng số giờ dạy lên vẫn là xóa bỏ tính hệ thống và cơ sở khoa học cùng vai trò sâu sắc, toàn diện của môn lịch sử.
Chia sẻ quan điểm này, GS Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, nhấn mạnh: Nhìn ra thế giới, hầu hết các nước văn minh đều coi lịch sử là một môn học cơ bản và bắt buộc trong nền giáo dục phổ thông như quốc ngữ, quốc văn và toán học. Xóa bỏ môn học như vậy là tạo nên những lỗ hổng, những khoảng trống nguy hiểm trong nền giáo dục.
Theo GS Phan Huy Lê, trong lịch sử dựng nước và giữ nước, dân tộc ta đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh chống xâm lược, tất cả các thế lực xâm lược nước ta đều đã dùng trăm phương ngàn kế để đồng hóa dân tộc ta thông qua xóa bỏ lịch sử và văn hóa dân tộc ta. Vì vậy, nếu môn lịch sử không được đối xử và lựa chọn đúng với vị trí, vai trò của nó, không trở thành môn học bắt buộc cho học sinh trung học thì rất nguy hại cho quốc gia, dân tộc, vô tình tiếp tay cho kẻ thù.
Trong tham luận của mình, Thượng tướng, PGS-TS Võ Tiến Trung, Giám đốc Học viện Quốc phòng phân tích thấu đáo, khi nhấn mạnh dạy lịch sử chính là dạy cho thế hệ trẻ Việt Nam biết làm người, giáo dục cho họ hiểu biết những phẩm giá, nhân cách con người Việt, giúp các em hiểu biết quá khứ hào hùng của dân tộc và những giá trị của ngày hôm nay. Theo Thượng tướng Võ Tiến Trung, nếu không dạy cho thế hệ trẻ môn lịch sử thì chẳng khác nào làm cho cuộc sống của họ như “cây không có gốc”, “suối không có nguồn”, khó có thể phát triển toàn diện, bền vững.
Xác định rõ lại vị thế môn lịch sử
Thực tế nhiều năm gần đây, việc dạy và học lịch sử luôn là đề tài được xã hội quan tâm, nhất là vào kỳ thi tốt nghiệp THPT hay tuyển sinh đại học. Không ít học sinh chán môn sử, không thích học sử và tỏ ra vui mừng khi môn sử không còn là môn học bắt buộc trong các kỳ thi. Tuy nhiên, theo GS Vũ Dương Ninh, một trong những nguyên nhân dẫn tới hiện tượng này là do cách đối xử không đúng đắn, thiếu công bằng, có phần tùy tiện của Bộ GD-ĐT đối với môn học này. Từ việc đưa môn sử, địa là hai môn thi “luân phiên” rồi sau đó lại coi sử là môn thi thay thế cho học sinh kém ngoại ngữ… khiến môn sử còn đó nhưng mất địa vị của môn học độc lập, bắt buộc. Điểm lại quá trình trên có thể thấy rõ môn lịch sử đã bị đẩy lùi từng bước, loại bỏ từng bộ phận và cuối cùng không còn được vị thế xứng đáng.
Trong khi đó, theo khảo cứu của GS-TS Trần Thị Vinh, khoa Sử, Đại học Sư phạm Hà Nội, trong hệ thống giáo dục của các quốc gia khu vực Đông Nam Á, một số nước có môn học giáo dục công dân nhưng lịch sử vẫn là môn học độc lập bắt buộc. Việc xé lẻ kiến thức lịch sử để đưa vào môn “công dân với Tổ quốc” theo đề án chỉ có ở Việt Nam, chưa từng có tiền lệ trên thế giới. Dẫn chứng thêm, GS-TS Trần Thị Vinh cho biết: “Đối với các nhà hoạch định chính sách giáo dục ở Mỹ và Canada, lịch sử không chỉ là một môn học khoa học cơ bản mà còn là môn học có vị trí hàng đầu trong việc giáo dục nhân cách, tinh thần dân tộc, lòng yêu nước, ý thức công dân”. Phân tích vấn đề này, TS Tưởng Phi Ngọ, khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm TPHCM cũng cho biết, kinh nghiệm của nước ngoài có nhiều, nước này không ưu tiên môn sử, nhưng nước khác thì có (như Trung Quốc, Mỹ, Hàn Quốc, Israel…). Do vậy, cần chú trọng đặc điểm của nước ta hiện nay để quyết định. Đó là đất nước có hòa bình nhưng luôn bị đe dọa, xâm lấn nên rất cần giáo dục lòng yêu nước, ý thức cảnh giác, bảo vệ Tổ quốc cho học sinh. Vì vậy, lịch sử phải là môn học độc lập, bắt buộc để đáp ứng yêu cầu đó.
|
MAI AN
