Văn hóa vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh đất nước đổi mới và hội nhập, vai trò văn hóa càng trở nên quan trọng. Chính vì vậy, các sản phẩm văn hóa luôn được chăm chút để đảm bảo tính định hướng nền văn hóa mới. Tuy nhiên, bên cạnh những sản phẩm văn hóa có chất lượng cao, thẩm mỹ tốt, vẫn còn tồn tại không ít các loại văn hóa phẩm xấu, độc hại tác động tiêu cực đến một bộ phận công chúng, nhất là giới trẻ.
Nở rộ theo mùa
Cứ vào dịp đầu xuân, hàng loạt ấn phẩm văn hóa độc hại lại xuất hiện tràn lan trên thị trường và không ít người mua sử dụng. Nhiều nhất là các ấn phẩm mê tín dị đoan, sách bói toán, xem tử vi, tiên đoán vận hạn… Trước cổng một số chùa, miếu nơi tập trung đông người dân đi lễ đầu năm, sách bói toán bày bán công khai. Có nhiều chủng loại sách, như: Tử vi trọn đời (2 tập), Khảo cứu chiêm tinh lý số, Sách xem tuổi vợ chồng – Căn duyên tiền định, Tử vi xem tuổi năm 2010, Bí ẩn 2.000 giấc mơ thần, Bí mật trong lòng bàn tay Tam tông miếu, (xem ngày tháng sao hạn tốt xấu)… và đa số đều không ghi nơi in ấn sản phẩm.
Những ngày đầu năm Âm lịch, trước chùa Việt Nam Quốc Tự (đường 3-2, quận 10) có đến hơn 10 “sạp” bày bán công khai các loại sách tử vi, bói toán. Sau khi Báo SGGP có bài viết phản ánh, chính quyền địa phương, công an khu vực đã thường xuyên xuống địa bàn kiểm tra, xử lý nên người bán thưa thớt hẳn.
Một người đàn ông mặt mày dị hợm chuyên bán sách bói toán tại đây cho biết: “Mấy cuốn sách xem tử vi, vận hạn… bán chạy lắm. Hay nhất là cuốn Căn duyên tiền định này nè. Cô mua về xem đi, thấy hay thì mai quay lại đây, tôi đem thêm mấy cuốn mới, hấp dẫn cho lựa. Tại mấy hôm nay công an đuổi quá nên không dám đem ra bày bán nhiều, bày ít ít để còn dễ gom, chạy công an”.
Sách bói toán in lậu tràn lan hiện không chỉ bán gần các chùa, lăng, miếu mà còn được nhiều người bán sách báo dạo mang đi khắp thành phố để chào mời. Một số sạp bán hàng mã cũng dành một góc trưng các loại sách mê tín dị đoan bán cho khách mua hàng.
Hoạt động của thị trường băng đĩa lậu, không tem nhãn cũng diễn ra xôm tụ, rầm rộ không kém nạn sách bói toán, mê tín, dù chỉ mới qua Tết Nguyên đán hơn chục ngày. Hiện nay, mỗi ngày có đến trên 5 sản phẩm băng đĩa mới, in lậu, phát hành trên thị trường, giới thiệu nhiều nội dung, từ phim Mỹ, phim Hồng Công, phim tình cảm Hàn Quốc, phim hoạt hình, đến các loại CD hài kịch, ca nhạc trong và ngoài nước…
Khu vực bán băng đĩa trên đoạn đường Trần Hưng Đạo phường 14 quận 11, chợ băng đĩa Huỳnh Thúc Kháng quận 1 và tại nhiều cửa hàng bán băng đĩa sỉ lẻ trên địa bàn thành phố hoạt động khá nhộn nhịp, người mua, người bán tấp nập.
Một chủ cửa hàng băng đĩa lớn trên đường Trần Hưng Đạo cho biết: “Từ sau tết đến nay, mỗi ngày đều có các sản phẩm mới ra lò. Rất nhiều khách hàng, trong đó có không ít người nước ngoài, Việt kiều đến mua mỗi lần lên đến cả triệu đồng. Còn nếu khách muốn mua số lượng lớn hơn thì phải dặn trước…”.
Chỉ cần 1, 2 cú điện thoại, người mua hàng sẽ nhanh chóng được chủ tiệm đáp ứng ngay. Mục kích “nhà kho” phía sau tiệm băng đĩa, chúng tôi phát hiện có nhiều bao lớn đựng đĩa sao chép không tem nhãn nằm lăn lóc trên nền đất, ước lượng có khoảng vài ngàn đĩa với đủ nội dung.
Sách nhái - lệch lạc và nguy hại
Về lĩnh vực sách, thời gian gần đây xuất hiện một loại sách đặc biệt. Gọi là đặc biệt vì loại sách này hoàn toàn không hề nằm trong hệ thống xuất bản trong nước, cũng không giống sách lậu. Để thực hiện loại sách này, những người làm sách tải bản sách điện tử trên mạng, sau đó mang đi in ấn, đóng xén.
Ban đầu, sách chỉ được làm tạm, không hình bìa nhưng về sau với sự xuất hiện của công nghệ in ấn hiện đại, những bản sách này được in, đóng xén không khác gì so với sách thật. Điều duy nhất khác chỉ là không có tên nhà xuất bản trên bìa sách.
Các loại sách trên được làm từ các ấn bản sách đã được xuất bản tại nước ngoài nhưng không được phép xuất bản trong nước. Chính vì thế, các loại sách trên đều có nội dung không lành mạnh. Tập trung nhiều nhất là những loại sách viết sai trái về chính trị, xuyên tạc lịch sử. Ngoài ra còn có một số loại sách về tôn giáo, thế giới tâm linh không đúng với luật pháp và quan niệm trong xã hội ta.
Loại sách trên hiện nay đang xuất hiện ngày càng nhiều. Do có ngoại hình rất giống sách thật, được xuất bản chính thức nên gây lúng túng cho bạn đọc trong việc lựa chọn và dễ tạo ra sự hiểu lầm là sách được phép xuất bản. Nhiều tựa sách dạng này đã truyền bá những tư tưởng lệch lạc, bào mòn lối sống đạo đức, nhân cách con người, thậm chí có những thứ nói về ma quỷ, tâm linh một cách bệnh hoạn…
Các loại sách trên ban đầu được phổ biến bằng cách chuyền tay nhưng hiện nay một số nhan đề sách đã xuất hiện cả tại những chiếu sách vỉa hè hay một số nhà sách nhỏ. Việc làm ra những bộ sách trên thường mang tính nhỏ lẻ và cơ động nên việc truy bắt tương đối khó khăn.
Tình hình phát tán văn hóa phẩm xấu, độc hại hiện nay đang diễn biến phức tạp, công khai cả ở thị thành và nông thôn đã ảnh hưởng không tốt đến đời sống văn hóa tinh thần của người dân. Vì vậy, việc kiểm tra chặt chẽ và xử lý nghiêm khắc của các cơ quan chức năng để xây dựng một môi trường văn hóa lành mạnh là hết sức cần thiết.
Và điều quan trọng hơn là mỗi gia đình, khu phố, làng ấp phải trở thành những pháo đài văn hóa, kịp thời phát hiện và chống lại mọi loại văn hóa phẩm không lành mạnh; đồng thời tạo ra nhiều sân chơi văn hóa nghệ thuật có ích, thu hút quần chúng trên các địa bàn dân cư.
Bình - Tường - Chương