Cách đây 90 năm, ngày 2-8-1919, Báo L’Humanité (Nhân Đạo) của Đảng Xã hội Pháp đăng bài “Vấn đề dân bản xứ”, nhắc lại những nội dung cơ bản của “8 yêu sách của nhân dân An Nam” đã gửi tới Hòa hội Versaille (6-1919) để nhấn mạnh rằng: “Rất ôn hòa cả về những nội dung và hình thức, các nguyện vọng của chúng tôi nhằm vào những cải cách chủ yếu cho việc giải phóng chúng tôi và nhằm vào những quyền tự do, mà nếu không có chúng thì con người ngày nay chỉ là một kẻ nô lệ khốn nạn. Không ai có thể phủ nhận rằng nếu không có các quyền tự do ấy, thiết yếu cho việc truyền bá những tư tưởng và kiến thức mà đời sống hiện đại đòi hỏi, thì không thể trông mong tiến hành bất cứ một công cuộc giáo hóa nghiêm chỉnh nào cả”.
Đầu tháng 8-1942, lãnh tụ Việt Minh Nguyễn Ái Quốc sáng tác “Bài ca du kích” để vận động các tầng lớp tham gia vũ trang đánh Tây, đuổi Nhật, trong đó có đoạn: “Kẻ có súng dùng súng/Kẻ có dao dùng dao/Kẻ có cuốc dùng cuốc/Người có cào dùng cào/Thấy Tây cứ chém phứa/Thấy Nhật cứ chặt nhào/...Chúng nhất định thất bại/Mình sức càng dồi dào”.
Tháng 8-1943, Bác tiếp tục bị Trung Hoa Quốc dân Đảng giam cầm tại Cục Chính trị Đệ Tư chiến khu. Tại đây, Bác đã sáng tác nhiều bài thơ chữ Hán như “Thu cảm 1 và 2”, “Nhân đỗ ngã” (Nhân lúc đói bụng), “Trần khoa viên lai thám” (Khoa viên họ Trần tới thăm), “Hầu chủ nhiệm ân tặng nhất bộ thư” (Chủ nhiệm họ Hầu tặng một bộ sách), “Mông thượng lệnh chuẩn xuất lung hoạt động” (Được lệnh trên cho đi lại ngoài buồng giam). Những bài thơ này góp vào tập “Ngục trung nhật ký” được tập hợp lại sau này.
Ngày 2-8-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đang ở thăm nước Pháp, đã tiếp nhiều nhà báo Pháp và Trung Quốc, cựu Thủ tướng Herriot, Thống chế Leclerc, một số nghị sĩ và lãnh đạo Đảng Xã hội Pháp.
Ngày 2-8-1950, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự Hội nghị cán bộ Trung ương lần thứ 7 do Tổng Bí thư Trường Chinh chủ trì, bước sang ngày thứ 2, đang sôi nổi thảo luận vấn đề Đảng ra công khai và lấy tên là Đảng Lao động, đồng thời cũng chuẩn bị nội dung cương lĩnh Đại hội II sẽ triệu tập trong thời gian tới. “Nhật ký bộ trưởng” của Lê Văn Hiến thuật lại: “Buổi tối họp tại hội trường, Hồ Chủ tịch chủ tọa. Cụ lần lượt trả lời tất cả các thắc mắc của anh em và cuối cùng tuyên bố hội nghị có nhiệm vụ phải nghiên cứu phương pháp thi hành cho được việc Đảng ra công khai với tên là Đảng Lao động. Toàn thể hội nghị yên lặng tuân theo. Tên Đảng tuy là Đảng Lao động, nhưng nội dung không khác trước bao nhiêu... Vấn đề đặt ra là cần có chiến thuật mềm dẻo, linh động để thống nhất giai cấp công nhân, lôi kéo các tầng lớp dân tộc dân chủ, cô lập các tầng lớp phát xít, tiến tới lập một mặt trận dân tộc, dân chủ... Sự đổi tên của Đảng chẳng những chỉ có lợi cho cuộc chiến đấu trong một nước mà cũng cùng theo chiến lược chung của mặt trận dân chủ thế giới”.
Ngày 2-8-1969, Bác họp Bộ Chính trị để nghe báo cáo về quy hoạch xây dựng thủ đô, nhắc nhở đã quy hoạch thì phải làm đúng theo quy hoạch. Tiếp đó, cuộc họp bàn về vấn đề đấu tranh ngoại giao và tình hình miền Nam.
D.T.Q. và nhóm cộng sự
