Người ta thường biết đến Sài Gòn với những tòa nhà cao tầng sang trọng, những dòng xe cộ tấp nập nối đuôi, những ngôi chợ chen chúc quán hàng. Mấy ai biết tại trung tâm quận 1 còn có một con phố yên ắng với vài căn nhà nho nhỏ cùng những cửa hàng khiêm tốn bày bán một loại mặt hàng hết sức thú vị. Ấy là phố nhỏ Lê Công Kiều – một địa chỉ bán đồ cổ và giả cổ nổi tiếng, điểm ghé chân ấn tượng của nhiều du khách nước ngoài.
Một góc phố đồ cổ Lê Công Kiều.
Khách “sành điệu” thích dạo bộ ở phố Lê Công Kiều để tha hồ ngắm nghía, thỏa ý mân mê cổ vật và chiêm nghiệm về thời gian, về thế sự. Bắt đầu từ phía đường Nguyễn Thái Bình, qua vài gian hàng bán đồ giả cổ bình dân bày dưới lòng đường là những cửa hàng bán đồ cổ và giả cổ san sát nhau kéo đến cuối đường. Muốn kiếm các mặt hàng gốm sứ, các cửa hàng số 19, 21, 23 sẽ cung cấp.
Muốn kiếm chiêng cổ, đầu tượng Khmer, hãy dừng chân ở các cửa hàng số 34, 36, 38, 40. Muốn kiếm các loại bàn, ghế, tủ, trường kỷ kiểu cổ, hãy đến các cửa hàng số 15 và 36. Phía cuối đường lại có rất nhiều cửa hàng bán đồ sơn mài, đồ gỗ, các bức hoành phi, câu đối khắc gỗ. Việc kinh doanh đồ cổ và giả cổ tại con đường này bắt đầu từ những năm 1980 và trở nên phát đạt từ thập niên 1990, khi các mặt hàng đồ gỗ mỹ nghệ thu hút được sự chú ý của khách nước ngoài.
Đồ cổ và giả cổ ở Lê Công Kiều đang “gồng gánh” cả niên đại, cả thế kỷ khắc ghi trên từng món đồ. Ở đây, người ta có thể tìm thấy bức tượng thần Siva xanh mốc màu thời gian hay cái đĩa hát quay tay hơn 50 năm mà vẫn chạy tốt. Ông chủ quán cà phê piano Yesterday đã sưu tầm tại phố đồ cổ một chiếc máy hát cổ, máy đánh chữ, một số đèn dầu từ những năm 1930 đem về trang trí cho quán thêm phần độc đáo.
Sau những lần dạo phố Lê Công Kiều, ông chủ nhà hàng Hoa Viên cũng đã sở hữu những chiếc đèn cổ, quạt máy hiệu Marelli sản suất cách đây nửa thế kỷ. Các du khách nước ngoài thì chỉ thích sưu tầm đồ giả cổ không chỉ vì đồ giả cổ được phép mang về nước mà còn vì nó cũng tinh tế và sắc sảo không thua gì đồ cổ thật. Người ta hay ví von rằng: Lê Công Kiều là con phố xưa nhất Sài Gòn không phải vì lịch sử lâu đời của nó mà vì ở đây, người ta đang “mua - bán thời gian”. Và thời gian ở đây rất có giá, càng lâu năm càng giá trị.
Trong dịp sang thăm Việt Nam năm 2000, bà Hillary Clinton – phu nhân của Tổng thống Mỹ Bill Clinton đã đến một gian hàng trong phố đồ cổ và say sưa ngắm những chiếc độc bình Trung Quốc. Đến khi chủ tiệm cho biết đó chỉ là đồ sứ Giang Tây giả cổ, bà mới vỡ lẽ và thích thú mua nó làm kỷ niệm.
Theo những người bán, đồ cổ thật ở khu phố này rất ít, chỉ chừng 10% đến 15%, còn lại là đồ giả cổ được cung cấp bởi các lò gốm Bát Tràng, Giang Tây (Trung Quốc); các cơ sở đồ đá ở Bình Định, Đà Nẵng; các xưởng mộc ở đường Cộng Hòa (TPHCM), Đức Huệ (Long An)… Trừ đồ cổ chính hiệu có giá cả tùy thuộc vào sự quý hiếm, niên đại, sự am hiểu và yêu thích của khách hàng, còn lại đồ giả cổ đều đã có mức giá nhất định, cho nên người mua không phải lo âu về tình trạng “thách” giá.
Dạo phố đồ cổ Lê Công Kiều, du khách sẽ tự mình phát hiện nhiều điều hấp dẫn. Câu chuyện về thời gian trên các món đồ sẽ rì rầm, khơi gợi những vấn đề lý thú.
NGỌC DIỄM
