Nghề nuôi chim ưng và môn thể thao chim ưng đã có hàng ngàn năm tuổi, khởi đầu là một cách đi săn thực phẩm được cho là có nguồn gốc ở Trung Đông, rồi lan sang châu Âu sau các cuộc thập tự chinh. Hiện nay nghề nuôi chim ưng và môn thể thao chim ưng đã trở thành một ngành công nghiệp triệu đô, chuyên huấn luyện những con chim ưng hàng đầu để bán cho giới giàu có ở các nước Arập.
Tìm mồi.
Từ sức mạnh của chim ưng
Môn thể thao chim ưng dựa trên kỹ năng săn mồi bẩm sinh của chim ưng, quần đảo trên không cho đến khi thấy mục tiêu, rồi lao xuống tấn công bằng các móng vuốt sắc bén. Peregrine, một trong những giống chim ưng có giá cao nhất, có thể bay đến 350km/giờ và đâm bổ xuống mặt đất từ độ cao 100m chỉ trong một giây, giết chết con mồi như thỏ hoặc gà lôi.
Chim ưng cũng bay đủ cao và nhanh để bắt các loài chim khác. Ở một số thành phố, chim ưng đã được sử dụng để kiểm soát các đàn chim bồ câu không sinh sản đông quá mức. Jannes Kruger thuộc Công ty Shaheen Xtreme Falconry ở Dubai (Các tiểu vương quốc Arập thống nhất – UAE) cho biết: “Chim ưng là động vật di chuyển nhanh nhất hành tinh, nhanh gấp 3 lần so với loài báo”. Khi bắt được mồi, chim ưng luôn muốn sở hữu và không tự nhiên bỏ mồi, do đó người chủ phải khéo léo thực hành các kỹ năng giao tiếp với chim, làm cho nó chịu thả chiến lợi phẩm ra để đổi lấy một ít thức ăn.
Huấn luyện chim ưng.
Đến môn thể thao thú vị...
Theo truyền thống, các bộ lạc ở sa mạc dùng chim ưng săn mồi như một cách bổ sung nguồn thịt vào thực đơn hàng ngày và đi săn bằng chim ưng dần trở thành một môn thể thao được yêu thích của họ. Môn thể thao chim ưng hiện nay chủ yếu để trình diễn, người huấn luyện sử dụng một mồi nhử để thu hút chim. Môn này lan sang cả ở Mỹ, một số bang cho phép nuôi chim ưng. Theo American Falconry Magazine, những người mới bắt đầu nuôi chim ưng sẽ phải chi khoảng 1.000 USD mua sắm trang thiết bị và chuồng nuôi, đi săn với chim ưng ít nhất 3 ngày/tuần và 3 giờ/ngày. Từ tháng 4 đến tháng 9 là mùa nghỉ, khi chim ưng thay toàn bộ lông mới.
Ở các nước Arập, chim ưng săn mồi giỏi có thể có giá đến 1 triệu USD. Các thợ thủ công có thu nhập cao là nhờ chế tác các loại mũ che mắt cho chim ưng. Có khoảng 80% thông tin ghi nhận vào não chim ưng đến từ thị giác của nó, do đó, người huấn luyện phải dùng mũ che mắt để chim bình tĩnh và khỏi bay lung tung. Khi đi săn, chim ưng sẽ được tháo mũ che, chim sẽ nhìn quanh, “xả” cho nhẹ bụng rồi cất cánh đầy oai vệ.
Sau nhiều lần đâm bổ xuống bắt mồi hoặc bắt chim giả do chủ tung lên, chim ưng cần được nghỉ ngơi và ăn. Môn thể thao chim ưng còn hơn cả một nghệ thuật, vì người chủ phải tinh tế trong việc giao tiếp với chim, huấn luyện chim biết tuân lệnh. Nếu làm sai có thể nguy hiểm đến tính mạng vì chim ưng sẽ sử dụng các móng sắc bén của nó để gây thương tích cho người.
Ở UAE và các quốc gia Arập vùng Vịnh, chim ưng được xem là một phần quan trọng của di sản văn hóa. Thủ lĩnh các bộ lạc (gọi là Sheikh) là những người thường dẫn đầu các cuộc đi săn bằng chim ưng. Sheikh Mohammed ở Dubai từng ghi nhận một trong những sự kiện đáng chú ý nhất khi một trong những con chim ưng do ông sở hữu đã hạ được cả một con nai nặng hơn nó nhiều lần. Các nước Arập đánh giá cao môn thể thao chim ưng và thường mở các “lễ hội chim ưng” để tôn vinh loại hình này. UAE còn gắn các vi mạch cho chim ưng để theo dõi chúng và sự di cư của chúng sau khi được thả trở lại vào thiên nhiên hoang dã. |
ANH THY
