Phong trào trồng khoai lang xuất khẩu ở ĐBSCL vừa phát triển đã lụi tàn bởi giá rớt thảm hại, thương lái Trung Quốc hạn chế thu mua đẩy hàng loạt hộ trồng khoai vào cảnh điêu đứng. Trong khi đó, những nông dân trồng khoai mì (sắn) để bán lá ở Hậu Giang cũng lo không có đầu ra và giá cả thất thường.
Nông dân huyện Châu Thành, Hậu Giang lo lắng bên ruộng khoai mì vì giá giảm.
Vỡ nợ
Thời điểm tháng 9-2011, khoai lang tím Nhật được thương lái thu mua với giá 1 triệu đồng/tạ (60kg) để xuất khẩu sang Trung Quốc, nay rớt giá còn 180.000 - 200.000 đồng/tạ (khoai đẹp); riêng khoai lớn giá chỉ 70.000 - 100.000 đồng/tạ nhưng vẫn khó bán. Ông Sơn Văn Luận, Chủ nhiệm HTX khoai lang Tân Thành, huyện Bình Tân (Vĩnh Long) thừa nhận: “Chưa bao giờ nghề trồng khoai lang xuất khẩu ảm đạm như năm qua, khi cả thương lái và nông dân đều lỗ nặng. Nói tới khoai xuất khẩu ai cũng uể oải, chán nản vì lâm nợ ngập đầu”.
Dọc các huyện Tam Bình, Bình Tân và Bình Minh (Vĩnh Long) vùng trồng khoai chìm sâu trong vẻ ảm đạm. Nhiều ruộng khoai lang đã quá lứa nhưng người trồng không thèm thu hoạch, bỏ mặc cho cỏ mọc um tùm. Ông Tư Phúc, hộ trồng khoai chuyên nghiệp ở huyện Bình Tân tính toán, trước đây nhiều hộ tranh nhau thuê đất trồng khoai xuất khẩu với giá 40 - 60 triệu đồng/ha/năm. Cộng vốn đầu tư giống, phân thuốc, nhân công… lên đến 150 - 170 triệu đồng/ha; trong khi giá bán rớt thảm hại không đủ tiền thuê người thu hoạch, tính ra lỗ đứt vốn.
Ông Nguyễn Văn Minh, ở xã Ngãi Tứ, huyện Tam Bình cho biết, hồi đầu năm những thương lái ở huyện Bình Tân sang năn nỉ ông để thuê 2ha đất ruộng lên liếp trồng khoai lang xuất khẩu. Thời hạn thuê 3 năm, chỉ chưa đầy năm đầu, người thuê đã bỏ chạy “mất dép” vì lỗ. Đất trồng khoai lỡ vỡ nên ông buộc phải san bằng để trồng lúa.
Tại huyện Bình Tân, lúc cao điểm có tới 7.000ha khoai lang, diện tích dẫn đầu ở ĐBSCL. Những ngày qua đã có khoảng 500 - 600ha khoai lang xuất khẩu được người dân phá bỏ chuyển sang trồng lúa, trồng khoai trắng bán nội địa hoặc trồng cây khác; thậm chí có hộ bỏ ruộng hoang cho cỏ mọc vì không có chi phí cày xới.
Bấp bênh
Trong lúc người trồng khoai lang xuất khẩu bị vỡ nợ, thì những hộ trồng cây khoai mì để lấy lá bán ở Hậu Giang cũng vỡ mộng.
Ông Huỳnh Văn Bảy, ấp Phước Long, xã Đông Phước A, huyện Châu Thành cho biết, ở Hậu Giang và những tỉnh khác trong vùng ĐBSCL trước đây chỉ trồng khoai mì bán củ. Tuy nhiên, vài năm gần đây một số thương lái tìm đến hỏi mua lá khoai mì với giá từ 1.200 - 1.500 đồng/kg. Do cây khoai mì dễ trồng, ít tốn công chăm sóc, chi phí đầu tư thấp, nhưng bán lá được giá cao nên nhiều hộ mạnh dạn trồng. Từ lúc trồng đến khi thu hoạch lứa đầu chỉ 2 tháng, sau đó tiếp tục thu hoạch thường xuyên, bình quân tới 6 - 7 đợt bán lá mới hết vụ.
Với giá trên, nông dân có thu nhập khoảng 15 triệu đồng/ha/đợt bán lá khoai mì. Khi diện tích phát triển nhiều lên thì gần đây giá giảm lại và thương lái hạn chế thu mua làm nông dân lo lắng.
Trước đây, khi khoai mì cao khoảng 7 tấc là có thể cắt gần sát gốc để bán, sau đó bón phân tưới nước chờ thu hoạch đợt tiếp theo. Nay giá lá khoai mì sụt còn 1.100 - 1.200 đồng/kg, thậm chí thấp hơn, nhưng thương lái chỉ mua của những hộ thân quen, còn những hộ trồng tự phát thì khó tiêu thụ.
Thêm trở ngại của việc trồng khoai mì bán lá là từ khi cắt thân một lần thì khoai mì rất khó cho củ, nếu có cũng chỉ củ nhỏ và toàn xơ không thể sử dụng được. Nhiều hộ thừa nhận do thấy có lời nên tự phát trồng khoai mì bán lá, còn thương lái thu gom lá khoai mì dùng vào mục đích gì, tiêu thụ nơi đâu… không hề biết.
Ông Trần Quang Hành, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Châu Thành cho rằng, thống kê ban đầu diện tích trồng khoai mì bán lá ở huyện khoảng 7ha, chủ yếu trồng xen với vườn cây ăn trái, bờ bao… Song, huyện không khuyến khích phát triển loại cây này, bởi đầu ra bấp bênh.
Cũng theo ông Hành, đầu ra của lá khoai mì do một vài doanh nghiệp ở địa phương thu mua, sấy khô, đóng gói để xuất khẩu sang thị trường châu Phi. Huyện cũng đang tìm hiểu xem liệu có thương lái Trung Quốc sang thu gom lá khoai mì, hoặc thuê đất trồng hay không; nhưng chưa phát hiện.
A.Bình - N.Thanh
